De Hinthamerstraat in de binnenstad van Den Bosch staat vanwege de kermis volgepropt met kraampjes. Ik observeer vanaf een terras de rivier van mensen die langs me heen stroomt, op zoek naar een zekere dame met gitaar. Zelfs in deze drukte spot ik haar moeiteloos. Op deze grauwe, natte zaterdagmiddag vormt de vuurrode haardracht van Signe Tollefsen een surrealistisch, bijna cartoonesk contrast. De release van haar tweede album Hayes is twee weken uitgesteld. Er waren wat minuscule problemen met de opnames. Signe: ‘We zaten gelukkig helemaal in die groove van het produceren en schrijven. Er was gewoon tijdsdruk.’
mij=Interview: Jasper. Foto's
Hayes verwijst naar Tollefsens pas overleden vader, een musicus uit New York. Signe draagt het album aan hem op. Net als haar debuut is Hayes een emotioneel zwaar beladen autobiografie; Tollefsen verwerpt echter het denkbeeld dat Hayes door de gebeurtenissen een depressieve, naargeestige plaat is geworden. ‘“Speak To Me”, dat is een heel positief liedje. “Borrowed Song”, “Homecoming” …eens denken wat er op staat…” Ze zinkt eventjes in haar eigen gedachten.
‘Raar hé?’, merkt ze plotsklaps op. ‘Ben je gewoon een half jaar héél intensief bezig, weet je niet meer welke nummers op het album staan! Ik kan het niet onthouden.’ Later geeft Signe toe dat ze voorlopig niet naar de plaat kan luisteren. ‘Omdat ik echt denk, dat het niet goed genoeg is. Dat had ik ook met de eerste plaat: toen alle positieve recensies binnenkwamen dacht ik pas: 'Oja, het is tóch wel een hele goede plaat!' Het grappige is, tussen die dertig, veertig recensies zit er altijd eentje tussen die niet zo positief is…en die blijft haken!’
Begeleidingsband
In tegenstelling tot het alom geprezen titelloze debuut past ze bij Hayes meer een melancholisch, experimenteel geluid toe. Op de cover zie je een verleidelijke silhouet van Signe gehuld in retrojurk, bijna in de stijl van New York eind jaren vijftig. Demonstratief drukt ze bij opener “185 MPH” het gaspedaal in: ver weg van associaties uit het verleden. Signe: 'Op een gegeven moment dacht ik bij mezelf: men bestempelt mij steeds als singer-songwriter. Dat terwijl ik een ontzéttende hekel heb aan die term. Als ik nieuwe muziek opzocht was het altijd in die singer-songwriter-hoek. En ik vond niks leuk. Ik vond het allemaal stom, saai en suf.’ Het nummer vooral lijkt geconstrueerd rondom haar stem en dreigende staccato-violen. De vertrouwde gitaar die waarmee ze haar expressieve zang normaliter begeleidt dient nu slechts als soundscape.
Signe nam Hayes grotendeels op met Ralph Timmermans, die ook haar cover-EP Baggage produceerde. Ralph doneerde het liedje “Scared” – origineel geschreven voor zijn eigen band Mindpark – aan het album. Signe vertelt dat hij haar heeft overgehaald af te wijken van het ‘saaie’ singer-songwriter-idioom waar ze onbewust aan vastklampte. Ze noemt een waslijst aan verse muzikale invloeden op, waaronder Blonde Redhead, Efterklang en Talk Talk.
Mindpark is tevens Tollefsens begeleidingsband op het podium. Voor zowel haarzelf als het publiek is live spelen hierdoor een hele nieuwe beleving geworden. Signe: ‘Als ik in mijn eentje speel dan draag ik de show helemaal zelf: als ik stil ben gebeurt er helemaal niets. Nu speelt de band gewoon door, zodat ik af en toe mijn gitaar kan wegleggen. Weet je, met Mindpark voelt het alsof we met zijn allen muziek maken. Naderhand kan ik zeggen: ‘Ah, wij waren écht te gek!’’
Tijdens de cd-presentatie in de EKKO op 8 september was Signe Tollefsen duidelijk niet meer dat roodharige folkmeisje met haar gitaar: het publiek kreeg een avontuurlijk, eclectisch en verrassend explosief optreden voorgeschoteld. Voor fans van Signes eerdere werk is deze nieuwe bandgerichte hiërarchie wellicht een beetje wennen. Signe: ‘Ik laat de bandleden ook vrij. Niet alles hoeft ook precies hetzelfde te klinken als op de plaat. Ralph heeft bijna alles op de plaat zelf ingespeeld: drums, bas en gitaren. Dan heb je het album niet als band opgenomen: de nummers zijn niet op die manier ontwikkeld. Dat vergt andere oplossingen.’ Signe kaart het einde van “Here Is What” aan, waar ze met spoken word-narratief door de fiere eindclimax heenfluistert. Signe: ‘Live met band werkt dat gewoon niet. Dan moet mijn stem heel hard staan wil dat eroverheen komen. Dat hebben we live veranderd. Aan het eind gaat het hélemaal los…daarna vervolgens héél zachtjes het laatste couplet.’
Operazangeres
Tijdens het schrijfproces voor Hayes laste Tollefsen samen met drie goede vrienden een werkvakantie naar Zweden in. ’Ik ben daar een maand naartoe gegaan’, vertelt Signe, terwijl ze een pakje sigaretten tevoorschijn tovert. ‘Het was een huis in the middle of nowhere: er was geen internet, soms ook geen telefonisch bereik.’ Met sigaret tussen de lippen vraagt ze binnen om een aansteker. Ze loopt het café in en komt luttele seconden later met een waxinehouder weer naar buiten.
In het vakantiehuis in Zweden heeft ze totaal vier nummers geschreven en opgenomen. Twee kwamen op Hayes terecht: “Speak To Me” en “Since I’m Leaving”. Een hechtere relatie ontwikkelen met haar reisgenoten was voor haar het meest positieve aspect. “We hadden met zijn vieren echt een hele goede chemie. Voordat we naar Zweden gingen konden we elkaar niet zo goed peilen. Maar nu…ik heb er uiteindelijk hele goede vrienden aan overgehouden.” Ze vertelt dat ze een natuurlijke affiniteit heeft met Scandinavië: de naam Signe Tollefsen is van Noorse komaf.
Door Signes Scandinavische en Amerikaanse roots zien mensen haar allicht sneller aan voor internationale artiest. Op vroege leeftijd kreeg ze een breder wereldbeeld dan de gemiddelde Nederlander mee. Signe: ‘Misschien komt het door de reisdrift van mijn ouders. Mijn moeder heeft zelfs een jaar in Biafra (Nigeria) gewoond.’ Toch groeide Signe in haar beginjaren gewoon op in Utrecht. Haar muzikale opvoeding bestond toen vooral uit klassieke muziek en opera. Tollefsen: ‘Op mijn achtste wilde ik operazangeres worden. Mijn oom liet mij toen in een platenwinkel Maria Callas horen. Op die leeftijd snapte ik Maria Callas alleen nog niet. Zij heeft niet echt een mooie stem. Later gaf hij me een plaat van Joan Sutherland: dat vond ik prachtig! Die heb ik hé-le-maal grijsgedraaid! Pas rond mijn zeventiende – toen ik al heel wat had meegemaakt – begreep ik Maria Callas pas.’
In die periode studeerde Signe in Engeland: eerst middelbare school, toen klassieke zang en daarna filosofie aan de Universiteit van Hull. Als tiener raakte ze naast klassiek en opera geïnspireerd door artiesten als Nirvana, Hole en PJ Harvey. “Down By The Water” van de laatstgenoemde covert Tollefsen op Baggage. Live geeft ze het nummer een geheel eigen draai: met loops knutselt ze een hypnotiserend zangkoor van haar eigen stem, die uitmondt tot een vilein slot waar de bandleden van Mindpark vol gas invallen.
‘Dat vind ik juist heel erg leuk.’, stelt Signe. ‘Zo'n nummer helemaal uit te kleden en vervolgens aan te kleden in Signe-stijl. Als je een cover doet: als je het precies zo doet als het origineel, dat kan iedere malloot. ' Volgens Signe verschilt dit met klassieke zang,waar je heel erg gebonden bent met wat er staat. Met popmuziek is er daarentegen meer vrijheid voor eigen interpretatie Signe: 'Je kunt je niet alle nummers eigen maken. Daar moet iets inzitten wat jij herkent en waar jij je op in kan leven. Het is een beetje als acteren. Dat heb ik geleerd met klassiek zingen, dan zing je constant andermans werk. Maar je moet iets meegemaakt hebben, anders kun je niet diezelfde gevoelens overbrengen. Je hart moet een keer heel erg gebroken zijn geweest. '
Dronken orkest
Op haar debuutalbum zingt Signe veel over hartzeer uit het verleden. Het liedje ‘Mama’ bijvoorbeeld, beschrijft ze de ontzetting en disoriëntatie die gepaard gaan met afwijzing in de liefde. In een artikel van MusicFrom uit 2009 vergeleek ze dit gevoel met een zwerm bijen die je achtervolgt en alle handelingen in het dagelijks leven ontregelt. In haar eigen woorden destijds: ‘Als een dronken orkestje ga je spelen op het feestje, maar je pakt de verkeerde akkoorden en zingt de verkeerde woorden bij het verkeerde liedje. De enige die je dan nog kan redden is je moe.’
De analogie van een dronken orkest keert terug op Hayes in de vorm van het liedje “Drunk Orchestra”. Is er misschien een verband? ‘Dat is dan denk ik heel erg onbewust.’ Signe neemt een slok koffie verkeerd en graaft druk tussen de oren. Opeens brandt het figuurlijke gloeilampje boven haar hoofd. ‘Ah, ik weet al waar dat vandaan komt!’ Ze begint de songtekst zachtjes te neuriën: ‘Baby I’m a drunken orchestra, swinging from major to minor…’ (slaat een paar zinnen over)‘I’m not gonna call him…’ Signe: ‘Bij ‘call’ hoor je de major, de grote terts van het akkoord…maar daar speel ik een minor akkoord.’
“Drunk Orchestra” schreef Signe vlak na het overlijden van haar vader. ‘Ik denk dat ik toen een beetje bewildered was.’, meent Signe. ‘Ik vroeg mezelf af: ‘wat voel ik eigenlijk?’. Toen hij nog ziek was, had ik “Daddy” geschreven. Ik denk dat ik het toen bij dat nummer meer verwerkt heb.’ Signe legt uit dat “Drunk Orchestra” voor haar meer een afsluitend hoofdstuk voorstelt, met name in het tweede couplet:
‘One round for toys and nursery rhymes, another for my long lost friend.
Three cheers, hurray for my father. A hero until the end.’
Het laatste couplet is volgens Signe een opsomming van dingen die tegelijk met haar vader verdwenen. Signe: “Hij had me een maand voor zijn dood een bos bloemen cadeau gedaan voor mijn verjaardag. De zondag dat hij nog leefde had ik dat pak melk nog. De volgende dag was dat pak melk er nog…maar mijn vader niet. Een week later is de melk op, de lakens zijn schoongemaakt, het bezoek dat de hele week langskomt tot aan de begrafenis…dat is allemaal weg. Ik wilde vooral de dingen die er nog waren toen hij nog leefde -zoals de melk en de bloemen- vastleggen. Ik had mijn vinger gesneden aan een flesje morfine…en op een gegeven moment was die wond geheeld. Dan denk ik: dat is dan óók weg. Alles wat er was toen hij nog leefde is nu weg.’
Door die details in haar muziek te beschrijven blijven de herinneringen voor Signe wezenlijk. Haar vaders nalatenschap leeft in ieder geval binnen haar muzikale talent voort. Uit het niets begint Signe loepzuiver een nursery rhyme te zingen, een dat haar vader vroeger voor haar zong: “Three Little Kittens” van Mother Goose.
Three little kittens,
They lost their mittens,
And they began to cry,
Oh, mother, dear,
We sadly fear,
Our mittens we have lost.
What! Lost your mittens,
You naughty kittens,
Then you shall have no pie.
Meow, meow,
Then you shall have no pie.
4 reacties