Aphex Twin – Syro

Nou, Aphex Twin klinkt in elk geval eindelijk weer eens als Aphex Twin. Ik heb een paar dj-sets van hem gezien de afgelopen jaren: een bij State-X: New Forms in het Paard van Troje in Den Haag in 2007, een op STRP 2011 en een op Lowlands 2011, en die sets waren steeds minder spectaculair. De set in het Paard was het best: na een half uur totale shit werd het opeens fantastisch en bleef het dat. Ik weet nog hoe verbijsterd ik daar het pand uitliep. Het was de meest ‘maximale’ ervaring die ik ooit heb meegemaakt bij zulke optredens. Op STRP en Lowlands kregen we telkens maar vijf minuutjes Aphex Twin ‘oude stijl’, al waren die paar minuten dan wel telkens uitmuntend door bizarre stijlcombinaties en akkoordprogressies die een variant leken op bekende pophits. De rest van zijn set bestond daar echter uit weinig bijzondere techno, alsof daar iemand op zat te wachten. De opmerkingen die Aphex Twin plaatste over dj’en in zijn interview met Pitchfork daarover waren dan ook onthullend: “alleen voor de kleine gigs moet je echt je best doen”. Als je die vergelijking doortrekt naar de belangrijke comeback Syro, zijn eerste plaat in jaren, waarin het aantal beats per minute zelfs in de tracktitel is opgenomen, is het geen wonder dat die zo weinig verrast. Er staan alleen maar tracks op die al jaren bij hem thuis onuitgebracht op de plank lagen en die klinken als een vervolg op zijn werk rond 1996 à la Caustic Window.
Blijkbaar wilde hij een thuiswedstrijd. En, het moet gezegd, Syro is bijzonder geslaagd.
Nu zijn er al diverse recensies van Syro geplaatst. Van ‘meesterwerk!’-juichende tot vrij kritische. Waar ik bij Thom Yorke na twee dagen echt wel klaar was met mijn oordeel, heb ik bij Syro alles nog eens laten inzinken. Warps Artificial Intelligence–verzamelaars nog eens aangezet (met de enige Aphex-track onder de Dice Man-moniker). Daar valt nog echt op dat in 1992 droge techno en acid heersen. Allerlei artiesten na Aphex Twin, van Simon Begg tot Amon Tobin, kunnen niet aan zijn producties tippen.
Clark nog eens aangezet.
Op Syro zijn tracks als “produk 29”, “PAPAT4” en “Syro u473t8+e” mijn favoriete tracks, waarin hyperactieve keyboards zich verzetten tegen melancholische ambient-synthpatronen. Op basis van Syro moet ik vaststellen dat Richard D. James, de geniale uitvinder van Selected Ambient Works uit 1992, de onberekenbare autodidact (“Invloeden? Ik heb geen invloeden”) en de mysterieuze thuisproducer, links en rechts is ingehaald. Niet alleen door betere liveperformers als Clark en Squarepusher die niet zonodig elk geluidje tot op de millihertz precies wilden te hoeven tunen, maar ook door klassieke pianisten (pianoballad “Aisatsana” is écht niet bijzonder en de obligate Satie-vergelijking onwaardig), en vooral door nieuwe gemeenschappen als Soundcloud, waar zonder dwang in stijlvastheid een gigantische waaier aan prachtige indie-IDM is ontstaan.
Of niet?
Zou Richard D. James toch iets anders kunnen dan dit?
Volgens het nog schitterendere, heel persoonlijke OOR-interview (het beste interview dat ik dit jaar las) ruilt hij nog steeds hele harddisks uit met Luke Vibert, en fileert hij samples totdat hij exact weet met welke keyboard-presets ze gemaakt zijn. Syro werd uitgebracht via een dark web-Tor-link. Als je het mij vraagt: alles wijst erop dat het uitstekende maar gedateerde Syro een opstapje is naar een écht goed album. Tenminste, als AFX het over zijn hart verkrijgt om ook tracks uit te brengen die ietsje minder durven te lijken op hemzelf. En als wij het dan ook over ons hart verkrijgen om een andere stijl van Richard D. James, onder welke naam dan ook, te willen horen.

mij=Warp