EMA

In de zomer van 2010 schreef Erika M. Anderson (oftewel EMA) een artikel voor Vice Magazine getiteld KEEPING IT BLEAK – Modern Touring In America. Hierin beschrijft ze gruwelverhalen van bands uit haar vriendenkring tijdens een tournee door de VS: openbare dronkenschap, kapotte tourbussen, niet worden betaald voor shows, slecht voedsel. Ze beschrijft deze opeenhoping van tegenslagen als een hilarische low budget roadmovie. Ik vraag haar of de huidige tour door Europa meevalt in vergelijking daarmee. Erika lacht. ‘Ja, behalve in de UK. Daar lijkt het op Amerika. In Europa begrijpen ze tenminste dat je moet eten en slapen.’ Warempel: op het moment dat ze haar zin wil afmaken, krijgt ze een rijk belegde sandwich voorgeschoteld. Erika: ‘Dit is allemaal nieuw voor mij, zo’n persdag. Waarschijnlijk hoort dit nu bij mijn beroep. Ik mag gewoon deze fantastische sandwich eten.’ Goed voedsel: check.

mij=Interview: Jasper
Dat ze gisteravond op een matras op de grond sliep deert de voormalig Gowns-zangeres niet. Erika: ‘Deze tournee is tot nu toe hectisch. Ze laten me mijn geld écht innen voor deze.’ Vandaag draagt ze dezelfde aluminium ‘bling’ (met de letters E-M-A) als op de platenhoes van Past Life Martyred Saints, het debuutalbum dat toevallig op de dag van dit interview uitkomt. Het album wordt vooral door Pitchfork enthousiast geplugd en de aanwezigheid van Nederlandse muziekpers (waaronder uw File Under-verslaggever) wijst uit dat voor EMA meer succes aan de horizon wacht. Erika blijft er bescheiden onder: Uit de laatste paragraaf van haar artikel wijst ze Tier I aan. Ze begint onwennig te lachen. ‘Misschien na afloop van deze toer zit ik op Tier II…dit gaat mij nog achtervolgen, denk ik.’
Later op de avond zal EMA een showcase doen in de kelder van Paradiso. Naast Erika bestaat de band uit Aaron Davis, Leif Shackleford en zus Nicole Anderson. Erika: ‘Het is best cool… Nicole en ik zijn degenen die het grootste risico lopen elkaar niet te luchten. Maar ze is geweldig. Veel leden in de band zijn braveriken die groene thee drinken en vroeg naar bed willen gaan.’ Ze giechelt melig door. ‘Maar nu ben ik doodsbang dat ze spacecakes gaan halen en stoned worden. AlsjeBLIEFT niet…!’
Invaldocente
Erika vertelt dat ze thuis in Sioux Falls, South Dakota opgroeide met classic rock en klassieke muziek…en niks er tussenin. Vanaf haar twaalfde jaar leerde ze zichzelf gitaar spelen. Erika: ‘Ik ben niet klassiek geschoold. Misschien is dat de reden waarom ik het leuk vind langdradige muziek te maken met veel feedback en noise. Het is een beetje als klassieke muziek maken met rockinstrumenten. Ik bedoel, wat kan ik anders doen? Ik heb geen idee hoe ik een strijkersarrangement moet schrijven.”
Op 17-jarige leeftijd verruilde Erika het slaperige Sioux Falls voor de broeierige Californische westkust. Als ik me afvraag waarom kijkt ze mij met schuin oog aan en schiet ze opnieuw luidkeels in de lach. Erika: ‘Echt waar!? Je bent er waarschijnlijk nooit geweest. Er gebeurde daar in Sioux Falls niet zo gek veel. De belangrijkste twee nederzettingen zijn een gevangenis en een vleespakhuis.’ Bijna hetzelfde, veronderstel ik. Ze grijnst. ‘Ze liggen wel héél dichtbij elkaar.’
Volgens de nu 28-jarige Anderson was de overstap van het conservatieve South Dakota naar Californië een enorme cultuurshock. ‘Het was een bijzondere verrijking. Ik werkte in West Oakland als invaldocente. Tijdens mijn eerste dag ging ik als slonzig, blond meisje bij een middelbare school mezelf introduceren voor een klas gevuld met tatoeages, juwelen en grills.' Het lesgeven is een enorme uitdaging voor haar geweest, eentje die ze op positieve wijze heeft omarmd. Volgens Erika stond ze er toen in haar eentje voor. 'Ik had gelukkig geen baas, niemand die over mijn schouder meekeek. Ik had volledige vrijheid om te doen wat ik wilde.’ Ze pauzeert. ‘Maar voor mijn leerlingen gold dat dus ook.' Ondanks deze moeilijke omstandigheden hield ze zichzelf staande. 'Ik heb geen moment gehuild. Maar dan kwam ik thuis en merkte dat ik direct wijn begon te drinken…'
Kruipen door glas
Erika vertelt over haar fascinatie voor het conceptualisme tijdens een bezoek van Gowns aan het Rijksmuseum in Amsterdam. Ze ontdekte hier veel raakvlakken met haar oude band: ‘Er was iets daar wat heel erg klikte bij mij, waardoor het kwartje viel. Gowns voelde niet als een rockband, vaak meer als een kunstproject. We probeerden niet op grote festivals te spelen of op de radio te komen. Toen ik Bas Jan Ader van het dak af zag vallen, of Chris Burden kruipend door glas…dát is precies hoe het voelde in die band. Daarom schreef ik dat artikel voor Vice Magazine, denk ik. Ik kende ál die noisebandjes die door het land heen reisden. Die tours waren gewoon te bizar voor woorden. Het was meer een kunstvorm…op een bepaalde manier een leefstijl waarmee wij ons identificeerden.’
De muziek van Gowns is volgens haar nooit bedoeld geweest voor het grote publiek. Erika: ‘Het zou nooit gewerkt hebben. We waren destructief genoeg te verzekeren dat het nooit zou gebeuren.’ Na de breuk van Gowns wilde Erika een punt zetten achter haar muziekcarrière en terug naar haar ouders in South Dakota. Mede door initiatief van label Souterrain Transmissions is ze van gedachten veranderd. Erika: ‘Ik voelde me aangeslagen na Gowns. Ik voelde me een mislukkeling. Op die manier wilde ik niet stoppen…dus ik waagde opnieuw een poging.’
Intern dialoog
Het is volgens Erika een uiteindelijk goede keuze geweest om solo door te gaan als EMA. Naar eigen zeggen schreef ze nieuwe nummers in de eerste plaats om de teleurstellingen te verwerken. Ze verbaast zich hoe positief Past Life Martyred Saints tot nu toe is ontvangen. 'Omdat het nog steeds een hele obscure plaat is. Ik had niet verwacht dat een blad als Rolling Stone er aandacht aan zou besteden. Dat komt denk ik omdat er een soort interne dialoog op dit album plaatsvindt over muziek. Ik praat graag over waar bepaalde dingen naar verwijzen, met name de productie. Misschien is dat interessant, omdat het juist bij critici elke dag onderwerp is van discussie.’
Het referentiekader dat Erika beschrijft heeft te maken met de experimentele wijze waarop sommige nummers zijn opgenomen. Openingstrack “The Grey Ship” begint bijvoorbeeld als een lo-fi, 4-sporen opname die langzaam verdrinkt in een oceaan van bass en elektronica. Op haar website schetst Erika een analogie met de film The Wizard of Oz. Het beeld verandert van zwart-wit naar technicolor zodra het hoofdpersonage Dorothy in een fictieve sprookjeswereld stapt.
Erika was geheel verantwoordelijk voor de productie van Past Life Martyred Saints en stopte daar de meeste tijd in. ‘Ik weet eigenlijk niet eens hoe ik liedjes schrijf. Dat gebeurt heel intuïtief, bijna onmiddellijk.’ Ze knippert een paar keer met haar vingers. 'Schrijven kost me bijna geen moeite. Maar het produceren, dat duurt eeuwig. Daar ben ik heel obsessief in.’ Volgens Erika zijn daar verschillende verklaringen voor. ‘Veel onderwerpen zijn zo intens en persoonlijk voor me dat ik er een extra laag onder wil hebben. Ik vind het belangrijk dat mijn muziek emotioneel gezien waarheidsgetrouw blijft, maar tegelijkertijd intellectueel gezien boeiend.’ Produceren is voor Erika dus niet alleen een middel om muziek goed te laten klinken, maar ook om bepaalde boodschappen nader te onderstrepen.
Collage
In de clip van haar debuutsingle “California” staat Erika voor een gigantisch projectiescherm met verschillende videobeelden. Erika: ‘Heel veel van die beelden zijn afkomstig uit West Oakland en Sioux Falls. Het is een samenkomst van die twee periodes in mijn leven, het conflict tussen de twee.’ In het begin zie je een collage van knipsels gemaakt door Steven, een goede vriend van Erika uit Sioux Falls (die ze bovendien benoemt in de songtekst). Erika: ‘De albumtitel Past Life Martyred Saints is geïnspireerd door hem. Steven had een fase waarin hij dacht dat hij een heilige, een martelaar was uit een vorig leven. In zijn collage zie je aliens, Bin Laden en George W. Bush als reptielen, de Unabomber, Jezus. Eigenlijk alles wat met samenzweringen, politiek, religie en soortgelijke dingen te maken heeft.’
Later in de videoclip is een foto te zien van Oscar Grant, een 22-jarige Afro-Amerikaanse jongen die begin 2009 in West Oakland werd doodgeschoten door politie. Hij was ongewapend. Bovendien is het schietincident ook nog eens op camera vastgelegd [waarschuwing: schokkende beelden, red.]. ‘Als ik zie wat hierbij de rol van de media is, dat fascineert mij’, legt Erika uit, haar stem gedempt door een mond vol eten. ‘Er waren naderhand veel protesten rondom mijn woonomgeving. Ik voelde alsof ik er deel van uitmaakte. Deel van het landschap en de maatschappij van West Oakland.’
Op haar blog vertelt ze expliciet over dit soort ervaringen en observaties. Ze probeert hier persoonlijk contact te onderhouden met fans. De laatste tijd, mede door haar plotselinge succes, wordt het steeds moeilijker. Erika: ‘Ik zou graag willen, maar aan de andere kant: Hoe lang kan ik achter mijn computer over mezelf blijven praten? Het lukt niet meer. Ik vind het jammer, maar sommige dingen krijgen prioriteit.’ Het is duidelijk terug te horen in de thematiek van “California”: haar kunst is opnieuw het medium geworden waarmee ze haar wereld in perspectief zet. Het laatste wat Erika op haar blog heeft geplaatst is een aangrijpende, persoonlijke fanmail van een soldate uit Israël. ‘Om mij te helpen herinneren: ‘Waar doe ik het voor?’'