EMA

‘Als ik tijdens dit interview te ver doorsla met mijn emotionele bagage, moet je mij gauw weer binnen hengelen!”, waarschuwt Erika M. Anderson. ‘Ik heb tenslotte nauwelijks gegeten. Plus…ik zit aan de wijn!

Anderson brengt het weliswaar met een ontwapenende grijns en zelfspot – stiekem meent ze het serieus. Onder haar artiestennaam EMA bracht ze drie jaar geleden het indrukwekkende debuut Past Life Martyred Saints uit. Een album waar ze het snelle stadsleven in Oakland, Californië verzoent met haar jeugd in het pastorale Sioux Falls, South Dakota. Een fragmentarisch, persoonlijk document waar Anderson zichzelf en haar naasten continu de spiegel voorhoudt. Past Life Martyred Saints werd alom geprezen als een compromisloos meesterwerk.
Logischerwijs zou Anderson vandaag met meer zelfvertrouwen dan ooit tegenover File Under moeten zitten. Tóch is het tegendeel waar. Het behaalde succes heeft schijnbaar zijn keerzijde, zo ondervond ze. Na jaren in obscuriteit te hebben geopereerd als ene helft van het experimentele folkduo Gowns (met ex-vriend Ezra Buchla), was Anderson eensklaps in alle muziekbladen en blogs te vinden. In plaats van te glunderen zorgt die nieuwe bekendheid echter voor meer twijfels en verontwaardiging.
‘Geen idee waarom’, zegt ze, terwijl ze scherts een huilbui veinst. ‘Zodra een groep mensen over je schrijft is het lastig je vrijheid te bewaren. In een obscuur bandje als Gowns voelde ik me juist vrij.’
Met nieuwe scepsis trok Anderson zich dus een tijdje terug in huidige woonplaats Portland om te werken aan het tweede album The Future’s Void, dat begin april verschijnt.

mij=Interview: Jasper
3Jane

Feels like I blew my soul out
across the interwebs and streams
It was a million pieces
of silver and I watched them gleam
It left a hole so big inside of me
And I get terrified that I will never get it back to me
I guess it’s just a modern disease
Er zullen dit jaar weinig nummers komen die zó frêle en moegestreden gezongen worden als “3Jane“, tevens het derde nummer op EMA’s nieuwste langspeler. Het is misschien wel de meest ambachtelijke pure popsong uit Andersons pen. “3Jane” is vernoemd naar een personage uit de The Sprawl-trilogie van science-fictionschrijver William Gibson. Om precies te zijn, een van de vele klonen verwekt op een ruimtestation dat rondom de aarde cirkelt.
Anderson bejegende het krijgen van online bekendheid als artiest precies zo: een verwrongen zelfbeeld dat continu gereproduceerd werd. Erika: ‘Ik besef nu pas hoe moeilijk het is een zekere controle te handhaven in een gebied waar alles in rap tempo vermenigvuldigt. Het gaat op den duur een eigen leven leiden.’ Het ligt volgens haar niet zozeer de content zelf, maar het gevoel geen grip meer te hebben op haar digitale profiel. ‘Ik voel me niet zozeer onbegrepen. Eerder extreem blootgesteld, tot op het punt dat ik het gevoel krijg controle te verliezen.’
Anderson voelde vervolgens een noodzaak zich af te zonderen. ‘Ik nam ergens wel een groot risico. Grappig genoeg betrof dat risico juist het schrijven van een beknopte popsong. (lacht) Ik had niet van tevoren gepland een album te schrijven over technologie, science fiction en het internet. Het ontstond natuurlijkerwijs. Dit beangstigde me ook toen ik “3Jane” eenmaal geschreven had.’
Zoals gewoonlijk lacht ze haar dubio weg met een olijke opmerking: ‘God, ik hoop niet dat mensen The Future’s Void gaan beschouwen als een of andere kitscherige conceptplaat!’ Kitsch? Nee, dat niet. Maar aan grandeur en ambitie absoluut geen tekort. Neem bijvoorbeeld het epische “Chtulu”: zo grotesk, uitgesmeerd en cru klonk EMA voorheen nooit. Nog altijd neemt Anderson naast het schrijven eigenhandig de productie voor haar rekening. Melodie en tekst kosten Erika nauwelijks energie. Echter het stoeien met audiokwaliteit en klank blijft nog altijd een langdurig proces.
Erika: ‘Veel mensen vinden The Future’s Void juist meer gepolijst en poppy. Ik zocht vooral een nieuwe uitdaging voor mezelf. Iets wat voor mij oprecht klinkt, maar tegelijkertijd ook weer nieuw.”
Transitie
Anderson vertelt dat ze tijdens het toeren voor Past Life Martyred Saints moeite had zich te ontketenen van Gowns’ radicale performancekunst-ethos. ‘Toen ik net begin met muziek maken, bleef het bij DIY-zaaltjes, kraakpanden en kleine ondergrondse podia. Het grote gebaar was belangrijker dan goed klinken over de PA. De nadruk hing vooral op de relatie tussen de muzikanten onderling. Het ging om de spanning, het nemen van risico’s. Het vergde een andere mentaliteit. Ik probeerde tevergeefs eenzelfde soort schouwspel op te zetten als EMA, in grotere zalen waar je alles kunt horen. Mensen komen opeens naar je show om de plaat te horen, wat in principe prima is. Maar ik wist niet goed welke houding ik moest aannemen. Ik werd er gék van.’
Een incident is Anderson bijgebleven: ‘Tijdens een show in Londen wilde ik mijn gitaar aan diggelen smijten. Omdat het moest. Op een gegeven moment gooide ik hem het publiek in. Ik had iemand kunnen vermoorden. Als iemand niet had gebukt…’ (pauzeert) ‘Veel van die beklemmende sfeer op Past Life Martyred Saints is te herleiden naar mijn achtergrond: het vertolken van nihilistische, noise-art performancekunst. Dat toepassen op een groter podium…het voelde alsof ik daar in faalde.’
Anderson schreef vier jaar geleden een uitgebreid artikel voor Vice Magazine: Keeping It Bleak: Modern Touring In America. Op humoristische wijze beschrijft ze de vaak wrange omstandigheden waarmee de noisebandjeskliek rondom Gowns kampte. Erika: ‘Het is niet zo dat we die situaties bewust opzochten. Het was gewoon onderdeel van ‘het ding’. Wie risico’s neemt krijgt vroeg of laat te maken met afgang. De helft van de tijd implodeerde Gowns gewoon.’
Grappig genoeg kon Erika die leefstijl pas relativeren tijdens een bezoek met Gowns aan het Rijkmuseum in Amsterdam. Ze zag een filmpje van Nederlandse performancekunstenaar Bas Jan Ader waarin Ader zichzelf van een dak laat vallen. ‘Ik dacht meteen, ja dit is precies wat ik ook doe! Tegenwoordig voelt ieder optreden alsof je je moet voorbereiden op een performance bij Johnny Carson of zoiets.’
Internetkunst
De boel op veilig spelen is echter niet aan de orde: Anderson is een recalcitrant artiest, die met suggestieve beelden percepties ontregelt en aanspoort tot denken. In de videoclip van hitsige industrialsong “Satellites” is het beeld te zien van een kat die een vogeltje doodmartelt. Een beeld dat te vergelijken is met de iconische flappende goudvis in Faith No More’s “Epic”: je kijkt, maar je kunt niets doen om het beestje te redden.
Anderson: ‘Het beeld van de kat en het vogeltje is erg belangrijk. Om te beginnen worden katten op het internet altijd afgebeeld als schattig. En vaak met menselijke trekjes. Ik wilde juist de andere kant laten zien. Heel veel mensen waren geshockeerd of vonden het smakeloos. Dat terwijl je elke dag wordt geconfronteerd met conflicten tussen bevolkingsgroepen die elkaar afslachten zodra je een krant openslaat. Dat heeft dan weer nauwelijks effect op ons. We raken murw en gedissocieerd door dat soort vreselijke dingen, terwijl een simpel voorbeeld van een ontwikkelde vorm van geweld vervolgens wél ophef krijgt.’
“Satellites” schetst een dystopische samenleving waar alle persoonlijke informatie voor het oprapen ligt (“Open the satellites”). Anderson claimt het nummer nog voor het NSA-schandaal met Eric Snowden te hebben geschreven. Merkwaardig genoeg hanteert The Future’s Void dezelfde thematiek als het eerder dit jaar uitgebrachte album van St. Vincent (Annie Clark). Onlangs vergeleek Pitchfork de twee releases nog in een opiniestuk. De conclusie: St. Vincent creëert bewust een sjabloon van zichzelf om haar ware identiteit te verhullen, terwijl EMA haar digitale profiel nauw onder de loep neemt om tot zelfacceptatie te komen. Ze stelt zich juist kwetsbaar op. ‘Ik probeer af te wegen wat mij stoort en wat toelaatbaar is. Maar dat gaat mij tot dusver moeilijk af.’
Een van de dingen waar Anderson zich aan ergert is het fenomeen ‘social currency’, een term onder andere benoemd in de documentaire Generation Like. ‘De vergelijking tussen ‘social currency’ en geld zit mij bijzonder dwars. Veel mensen hebben allang die keuze gemaakt niet hun leven te wijden aan geld verdienen. Het is een keuze die mensen zelf maken. Maar men verwacht impliciet meer volgers op Twitter te genereren, of meer internetvaluta. Hopelijk realiseert men zich dat dit net zo goed een keuze is die alleen jijzelf kunt maken…in hoeverre jij daar in mee gaat.’
Anderson benadrukt dat er veel positieve kanten aan verbonden zijn: ‘Zodra er een foto van jou online staat is het geen eigendom meer. Het is buiten jouw macht wat er vervolgens mee gebeurt. Dat is best cool: hierdoor ontstaan al die gekke internetmêmes. Mensen kunnen hier hun creativiteit in kwijt. Ik weiger mezelf dus didactisch op te stellen door te zeggen dat “technologie en het internet slecht zijn.” Ik vind wel dat we de situatie opnieuw moeten evalueren, om te achterhalen of we wel tevreden zijn met wat we ervoor opgeven.’ Intussen gebruikt Anderson veelvuldig internetkunst ter promotie van The Future’s Void. Zo heeft ze een fotoserie gemaakt met pixelfiguurtjes en schakelde ze Tumblr-artiest Molly Soda in voor de “So Blonde“-videoclip.
Sci-fi geek
Het zal je niet ontgaan zijn dat Anderson een enorme sci-fi geek is. Op The Future Void refereert ze meerdere malen naar het boek Neuromancer van de eerder genoemde William Gibson, een belangrijk wapenfeit uit de cyberpunk-stroming. ‘De term cyberspace komt uit Neuromancer. Het boek voorspelt min of meer de komst van het internet. Het is waanzinnig. Heel erg noir geschreven, qua stijl vergelijkbaar met Raymond Chandler. Een van de personages in het boek is The Neuromancer, een kunstmatige intelligentie die zichzelf los wil koppelen.’
Een nummer is zelfs naar het boek vernoemd: “Neuromancer” klinkt als duistere tribale dodendans tussen mens en machine. De eerste maat stalen percussie wordt prompt onderbroken door Erika: “Just keep going.” Een tekenend machtsvertoon: in tegenstelling tot “3Jane” neemt Anderson hier het heft in handen. ‘Toen ik al die foto’s van mezelf online zag, voelde het een beetje alsof The Neuromancer, een grote witte kubus, in mijn eigen hersenen nestelde. Nu hoop ik weer controle te krijgen…vooralsnog geen makkelijke opgave voor mij.’
Opnieuw kapt ze haar mijmering af met een luchtige opmerking: ‘Bij elke goede trilogie is deel twee het duistere vervolg. Net als “The Empire Strikes Back”. Wie weet wordt de volgende plaat “de verlossing”?'( lacht)
The Future’s Void van EMA is vanaf 7 april verkrijgbaar via City Slang/Konkurrent. Op 30 mei is EMA te bewonderen in Paradiso.