Zo’n vijf jaar bestaan ze nu. Even zag het ernaar uit dat Fixkes dat lustrum niet zouden halen. Ondanks -of misschien wel dankzij- hun Belgische megasucces ‘Kvraagetaan’. Maar voorman Sam Valkenborgh is naar eigen zeggen een ‘koppigaard’ en laat zich door negatieve kritiek niet zo snel uit het veld slaan. En zo is er, onder de titel Superheld, inmiddels een tweede Fixkes-album. “Mensen zijn zo hard gefixeerd op succes. Ik niet.”
‘De twijfel is er nog altijd’, bekent Sam Valkenborgh op de dag dat hij met zijn band het nieuwe album Superheld voorstelt in de Amsterdamse Paradiso. ‘Is er nog plaats voor Fixkes? Heb ik nog wel iets te vertellen? Maar het plezier is alleen maar groter geworden, dus goesting genoeg. Als groep zijn we ondertussen ook een paar jaar verder. Dan merk je dat het op het podium beter begint te lopen, dat we meer op elkaar ingespeeld raken en dat we ook individueel beter worden. Op dit moment heb ik dus veel minder twijfel dan twee jaar geleden.’
mij=Interview: Peter B.
Bij die vorige ontmoeting had Valkenborgh zich immers laten ontvallen dat hij zijn oude stiel van eindredacteur bij de Gazet van Antwerpen wel weer eens op zou kunnen pakken, wanneer de twijfel over een carrière in de muziek bij hem de overhand kreeg. Nog steeds is hij er dus niet uit, hoewel hij zegt beloofd te hebben om niet al te lang na het verschijnen van Superheld de knoop door te hakken.
Nieuwe nummers
Het was in 2009 niettemin opmerkelijk stil rond het zestal uit Stabroek, dat twee jaar daarvoor met het nostalgisch getinte melancholiedje “Kvraagetaan” de grootste Belgische hit van het jaar scoorde en later datzelfde jaar met een overtuigend debuutalbum kwam. Valkenborgh: 'Met die eerste cd wilden we geen derde zomer doen. De drukste zomer hadden we immers al gehad, net voor die cd was uitgekomen. We wilden dus eerst nieuwe nummers en een nieuwe set hebben. Zo zijn we een jaar uit de kijker geweest. Ondertussen hebben we wel op ons gemak kunnen werken aan de cd. En die is er nu, tweeënhalf jaar na de eerste, dus eigenlijk is dat niet zo lang.' Toch sprak de Fixkes-voorman in een interview al van een 'comeback': 'Wel, voor veel mensen is dat zo. Maar ja, dat is eigen aan de tijd, hè. Alles moet sneller. Je brengt een cd uit en de volgende week vragen mensen al hoe het zit met de nieuwe.'
'Het geld voor de cd hadden we via optredens bij elkaar gespaard,” licht hij de totstandkoming van Superheld toe. 'Dus daar hoefden we ons geen zorgen over te maken. Dat houdt ook in dat je niet moet gaan rekenen hoeveel je moet verkopen om uit de kosten te geraken. Je zou er alleen maar depressief van worden, want tegenwoordig lukt je dat toch niet meer. Een cd is ook steeds meer een promo-instrument. Ik vind dat niet erg. Maar als groep moet je wel inkomsten hebben om verder te kunnen werken. Dat maakt het wat moeilijker.'
Verkoop
De verkoop van cd's mag dan volgens Valkenborgh een aflopend verhaal zijn, dat wil niet zeggen dat hij het album als creatieve uitingsvorm heeft opgegeven. 'Ik geloof er nog in. Met de rest van de groep heb ik geprobeerd er een verhaal in te steken en het een beetje consequent te houden. Alhoewel, vooraf was dat helemaal niet mijn bedoeling. Als consument van liedjes ben ik zelf zo iemand geworden van nu dit en dan weer dat. Dat gaat alle richtingen uit. In dat opzicht is een album aan mij niet besteed. En ook niet aan de nieuwe generatie die met hun iPod constant op shuffle liedjes zit te beluisteren. Voor dertigers en veertigers die met conceptalbums opgegroeid zijn wil ik geen albums maken.'
'Op geen enkel moment', antwoordt hij op de vraag of platenmaatschappij Excelsior druk uitoefende op zijn Vlaamse paradepaardje. 'Het was van: 'jongens, doe maar en we zullen wel zien.' Dat is heel fijn om zo te kunnen werken.' De vraag is wel wat nog de meerwaarde is van een label wanneer een band een album helemaal zelf financiert. 'Je moet het ook in de winkels krijgen natuurlijk, hè. Marketing vinden we zelf niet zo belangrijk. Los daarvan is het ook heel fijn om met Excelsior te werken. Maar als legale muziek qua marges kleiner en kleiner wordt, dan moet je je op den duur wel afvragen of je nog in een winkelrekje moet, of je nog wel distributie moet hebben. En, als het dan toch alleen om promotie gaat, of je niet gewoon elke paar maanden een single moet opnemen om die gewoon gratis op het net te zetten.'
Schrijfproces
Superheld heeft wel een wat ander karakter dan zijn voorganger, beaamt Valkenborgh volmondig. 'Ik denk dat een paar factoren hebben meegespeeld toen ik begon te schrijven. Door de gigantische hit “Kvraagetaan” moest je op de podia gaan staan, terwijl we als muzikanten, als groep, daar eigenlijk nog niet klaar voor waren. Op festivals merkte je ook dat die meer uptempo dingen veel gemakkelijker overeind blijven, omdat er meer leven in zit. Met de kleinere dingen van de eerste cd hadden we veel meer moeite. Ik denk dat dat heeft meegespeeld in mijn idee om voor de tweede cd iets meer richting uptempo, iets meer hiphop te denken om zo een basis te leggen voor de festivals. Een eventuele derde cd mag dan weer wat kleiner zijn. Anderzijds is het ook gewoon goesting: het ene moment sta je op en wil je een klein nummer maken, de volgende dag is het weer anders. Ik denk, dat moet ik ook toegeven, dat de inspiratie voor de kleinere, breekbare dingen nu veel minder was.”
Dienden bij de eerste Fixkes-cd vooral de liedjes van Jack Johnson als referentiekader, nu was het vooral de bluesrap van G. Love & Special Sauce die hem tot inspiratie diende, zegt Valkenborgh. Om er aan toe te voegen dat het palet nog iets breder is geworden. De single “Rock-'n-Roll” is daarvan het meest sprekende voorbeeld. 'Dat was weer meer Weezer. Misschien komen er ook wel andere genres bij. De nummers maak ik thuis op mijn gitaar. Ik heb een zachte stem die niet ver draagt, dan kom je al snel uit bij Jack Johnson. Ik houd ook wel van die kleine thema's, zoals in “Banana Pancakes”. Anderzijds heb ik ook elke plaat van G. Love. Die vind ik fantastisch, dus die zet ik telkens weer op. Er zit een muzikale virtuositeit in die wij niet hebben. Het spelplezier wel. En ook het lichtvoetige. Verder luister ik heel graag naar hiphop, maar ik kan niet tegen al dat gewichtige gangstergedoe. Dus als ik hiphop probeer of iets dat in die richting gaat, is dat veel relativerender van aard.'
Producer
'Het is goed gedraaid', reageert hij op de vaststelling dat 'Rock-n-Roll' beduidend minder is aangeslagen dan “Kvraagetaan”. 'Het is rapper gedaan dan we hadden gehoopt, dat wel. Mensen zijn zo hard gefixeerd op succes. Ik niet. “Kvraagetaan” was fantastisch, maar je moet dat niet per se blijven meesleuren, want dan word je alleen maar ongelukkig. Ik wil gewoon muziek maken. De ene keer is het een gigantisch succes en hopelijk komt dat ooit nog eens. Maar echt nodig is het niet.'
Voor het nummer werkte Fixkes voor het eerst met een producer, Triggerfinger-drummer Mario Goossens, nadat in de beginfase van de band een vergelijkbare samenwerking met Flip Kowlier al eens op niets was uitgelopen. 'Bij deze cd had ik het gevoel van 'moeten we er nu niet eens een producer bijhalen? Al is het maar voor een paar nummers. Daar kunnen we op zijn minst van leren'.' Nee, Valkenborgh vindt zichzelf niet te eigengereid om met een producer te werken, maar toch. 'Die goesting om dat zelf te doen, is gewoon heel groot. Ook daar leer je zoveel van.' Voor een samenwerking met een producer kwamen een paar nummers in aanmerking, gaat hij verder. 'Over “Rock-'n-Roll” waren we op de repetitie direct unaniem. Daarbij hadden we iets van 'dat is perfect voor Mario'. 'Netniliefde' had ik naar Frank Vander Linden van De Mens gemaild. Die zei: 'Klinkt mooi. Ik wil dat wel doen, maar ik zal het gelijk maar zeggen: 'my way or the highway'.' Toen heb ik geantwoord: 'Laat het dan maar, want ik kan nu niet zeggen hoe ik ga reageren.'
Vander Linden kende hij overigens niet echt goed. Goossens ook niet. 'Maar Mario zei wel: 'Het moet klikken met de groep. Bij mij is het niet 'my way or the highway', maar 'our way'.' Het risico dat het bij Mario ging botsen was dus veel minder groot.'
Showbizz
'Ik heb geen helden. Die zijn verdwenen toen ik als jongen de posters van Franky Vercauteren en Johan Museeuw van mijn kamer heb gehaald. Dat neemt niet weg dat ik veel respect heb voor bepaalde mensen.' Eén daarvan, verklaart Valkenborgh, is Vlaanderens bekendste komiek Urbanus met wie Fixkes een aantal malen heeft samengewerkt. “Ik herinner mij nog helder vakanties aan de Belgische kust met mijn beste vriend van toen. Onze ouders moeten gewoon zot zijn geworden van al die cassetjes van de shows van Urbanus die wij van begin tot eind mee konden opzeggen. Dat is er altijd wel ingebleven.' En dus dook de grapjurk uit Tollembeek op in de clip voor 'Kvraagetaan'. Op hun beurt leverden Fixkes een bijdrage aan het eerbetoon 'Urbanus Vobiscum' dat eind 2007 gepresenteerd werd met een avond vol Vlaamse vedetten in het Sportpaleis van Antwerpen. Twee jaar later, tijdens het festival 'Strip Turnhout', deed de band het nog eens dunnetjes over met een optreden vol nummers van de ook als stripauteur succesvolle Urbanus. Valkenborgh: 'Voor dat concert in Turnhout is hij een keer mee komen repeteren. Toen de repetitie gedaan was is hij nog een tijdje gebleven om allemaal dingen te vertellen. Je had gewoon heel de tijd de indruk dat je naar de show zat te kijken.' Hij schiet in de lach. 'Ja, die blijft gewoon gaan.'
Met de showwereld heeft Valkenborgh nog altijd niet veel op, blijkt wanneer het relletje rond Fixkes' weigering hun grote hit te komen playbacken in het (inmiddels gestopte) populaire VTM-programma 'Tien Om Te Zien' ter sprake komt. 'Mijn probleem was dat ik bij 'Tien Om Te Zien' altijd het gevoel had dat het veel meer om de showbizz en de artiesten draaide dan om de muziek. Het is een tv-programma, het is geen…' Hij kan zich er weer over opwinden en zoekt naar woorden. 'Wat ik toen probeerde te zeggen is dat er absoluut niets mis mee is, maar ik ben geen…, ik kick niet op…., ik wil dat niet, showbizz. Ik wil gewoon op een podium staan en daarom zie ik dat niet zitten. Dat was het enige. Veel mensen hebben dat verkeerd geïnterpreteerd. Ik denk zelfs met opzet. Maar als je er over gaat nadenken: je wordt gevraagd en als je wordt gevraagd, dan impliceert dat nog altijd dat je kunt bedanken. Maar in de pers wordt 'bedanken' dan gelijk 'weigeren'.' Als eindredacteur bij een krant kent hij dat klappen van de zweep, weet hij hoe het spel gespeeld wordt, geeft de Fixkes-voorman ruiterlijk toe. Zijn privéleven, en dat van zijn ook in de journalistiek werkzame vrouw, schermt hij af. “Mijn vrouw heeft nog nooit in een interview of op de foto gestaan of wat dan ook. Dan merk je automatisch dat mensen veel minder geïnteresseerd zijn in je verhaal of in je persoon. Als ik dus al een BV ben, dan heb ik daar helemaal niet over te klagen. Het zal nooit verder gaan dan ''n goeiendag' of een complimentje.'
Hij zegt het prettig te vinden om in zijn huidige woonplaats Antwerpen gewoon over straat te kunnen gaan. 'Ik houd van de anonimiteit. Misschien is dat raar, omdat je ondertussen wel een bekende kop hebt. Van vroeger in Stabroek herinner ik me dat je wel iedereen bij naam kende. Als kind vond ik dat heel tof. Maar als volwassene houd ik ervan, dat ik niet per se bij de buren binnen hoef te springen, hoezeer ik die mensen ook apprecieer.'
Dialect
“Ik schrijf liedjesteksten zoals ik spreek, wat mij het meest logisch lijkt,” verklaart Valkenborgh zijn keuze voor het schrijven in de mengelmoes van Antwerps en Stabroeks dialect die hij in zijn songteksten gebruikt. Hij zegt zich dood te ergeren aan de Engelse teksten van sommige Vlaamse collega's, maar weigert een voorbeeld te noemen om er relativerend aan toe te voegen: 'Veel mensen vallen daar minder over. Dus maak ik het misschien groter dan het is. Ik snap ook wel dat je in het Engels eigenlijk afstand neemt van de persoon die zingt, dat het een soort paraplu is. In eigen taal schrijven is veel confronterender. Maar qua kwaliteit kom je altijd wel bij iets beters uit als je een vocabulaire hebt die tien keer groter is.'
Over het gevaar dat het gebruik van dat dialect Fixkes in de ogen van het publiek tot een groepje met een gimmick maakt, kan de liedjessmid zich niet druk maken. 'Misschien is het zelfs al zover, maar dat is mijn zaak niet.' Collega Kowlier met zijn teksten in het Izegems is per slot van rekening die gimmick ook voorbij en mag, vindt ook Valkenborgh, worden beschouwd als een van de belangrijkste hedendaagse Vlaamstalige artiesten. 'Veel teksten zijn onzin. Maar ik streef er wel naar om die onzin zo goed en zo overtuigend mogelijk te brengen en nooit mijn broek af te steken, dus mijn principes opzij te leggen. Ik blijf echt wel aan die nummers werken. Dan kan je alleen maar hopen dat mensen na verloop van tijd inzien dat het veel meer is dan een gimmick. En zo niet, dan is het maar zo.