Jens Lekman

De zon achterna
Het is donderdag 27 januari en Jens Lekman staat in het voorprogramma van Gruff Rhys. Of het is zo dat de laatste in het naprogramma van Jens Lekman staat, dat kan natuurlijk ook. Of het zijn twee artiesten die allebei evenveel aandacht verdienen. Daarom spraken wij niet alleen Gruff Rhys , maar ook Jens Lekman.

We luisterden nog even naar het wonderbaarlijke opteden van Rhys en gaan dan op zoek naar de kleedkamer. Ik ben er nog nooit geweest; Jens kan ‘m niet terugvinden. Het is al kwart voor elf als we plaatsnemen in de banken. Het ruikt er naar eten. De overgebleven sausjes in de woestenij van bakjes op het tafeltje verraden een afhaal-Indiër. Een beetje gek misschien, een interview zo na het optreden.

mij=Interview: Jenneke; Foto's: George
Als de paus…
'Beter dan 's ochtends, er is zeker een verschil', zegt Jens Lekman. 'Ik moest de laatste maanden een aantal telefonische interviews doen met Australische journalisten en aangezien zij aan de andere kant van de aarde zitten, belden ze me wakker om negen uur 's ochtends, als ik nog slaapdronken ben. Dan ben ik dus niet zo geïnspireerd.' Ha, dat snap ik, Jens is nu al een man naar mijn hart. Toch hoopt hij in mei naar Australië te gaan, hoewel de tour down under eigenlijk al voor januari gepland stond: 'Ik probeer met het touren de warmte te volgen. In Australië is het zomer in januari, dat leek me wel wat. Als ze me dan vragen wanneer ik naar Italië en Frankrijk wil, antwoord ik: “Misschien in april en mei?” Ik probeer de zon te volgen, maar dat lukt niet altijd. Na het uitkomen van de plaat had alles in een enorme stroomversnelling kunnen gaan, ik kreeg alle mogelijkheden, maar ik heb besloten om het rustig aan te doen, met de zon in mijn achterhoofd.' Rustig aan touren, is dat wat hij wil? 'Soms vind ik touren leuk,' zegt Jens voorzichtig, 'maar ik hou 't meest van spelen. In een busje zitten, urenlang rijden, vind ik niet leuk. En vliegtuigen zijn het ergst. Ik ben echt bang om te vliegen. Vandaag kuste ik de grond toen ik geland was, wat niet zo'n goed idee was, overigens, omdat het beton erg goor was. Natuurlijk.'
Beach Boys feestje
Vandaag vloog Jens naar Nederland met een celliste en een violiste, met wie hij in de bovenzaal van Paradiso een intiem concert gaf. 'Ik heb erg veel verschillende settings voor mijn optredens. Soms speel ik alleen met mijn samples en andere instrumenten, soms speel ik dus alleen met strijkers, soms met een band, en ook combinaties van deze settings. Afgelopen herfst deed ik een tour met twintig mensen, een groot deel daarvan in een groot koor. Dat was echt too much. We moesten wel vier uur soundchecken. Pff, ik stortte volledig in na de shows. Ik was kapot.' Dat was vandaag dus niet het geval; een kleine bezetting, kort soundchecken en een kort optreden. Jens zit er nog redelijk fris en monter bij. 'Het publiek was ook redelijk rustig vandaag. Het maakt me niet zoveel uit, wat het publiek doet, trouwens. Ik weet dat mensen altijd lachen op bepaalde punten, bijvoorbeeld als ik in “Psychogirl” zing dat het meisje daadwerkelijk een psychogirl blijkt. Dat is overigens iets wat ik helemaal niet begrijp; ze hóeven niet te lachen, op zich, want het is best een serieus liedje. In Zweden deed ik een keer een optreden, in het bos, tijdens een groot festival. Ik samplede toen het publiek dat heel hard meezong en meeklapte. Toen ik die sample daarna gebruikte in een ander lied leek het wel een Beach Boys feestje!'

Een Zweedse ster
'Ik maakte het liedje Rocky Dennis en iemand dacht dat het mijn naam was. Ik zou niet weten waarom, want in Zweden heet niemand zo. Het liep een beetje uit de hand, maar uiteindelijk werd ik gewoon onder mijn eigen naam bekend.' In Zweden was iedereen in korte tijd verliefd op Jens. Houdt dat aan? 'Ik weet het niet. Ik ben naar een aantal uitreikingen van muziekprijzen geweest, de laatste paar weken. Ik was voor een boel prijzen genomineerd, maar ik won er geen een!' De muziekscene is groot, in Zweden, bevestigt ook Jens, maar hij vindt niet dat hij meer in een Europese, dan in een Zweedse traditie staat. 'Er zijn wel een heleboel Zweedse bands en artiesten die ik echt heel erg leuk vind. Ik ben bezig met een compilatie voor mijn Amerikaanse label Secretly Canadian. Vroeger waren er bands die klonken als Britse bands, maar dan slechter. Nu is er een opkomst van een nieuw soort muziek, veel experimentele muziek ook. Het label Häpna is bijvoorbeeld geweldig; Hans Appelqvist is mijn favoriet. Zijn laatste plaat gaat over een Zweedse stad die niet bestaat. Een conceptueel album met twintig tracks, kleine samenvattingen van een stad: kerkklokken, een trein die voorbij raast, een pratend stel in bed, iemand die piano speelt…' Ik kan zien dat het Jens niet onberoerd laat, als hij over Zweden praat: 'Ik ben niet echt geïnteresseerd in Zweedse bands die in perfect Engels zingen of schrijven. Er moet een kleine verwijzing naar het origineel zijn, naar de moedertaal. In nieuwe liedjes probeer ik het Zweeds en het Engels samen te laten komen. Vroeger haatte ik Zweden, maar ik ben inmiddels trots geworden op het land, als het tenminste gaat om het soort trots waar geen plaats is voor vikingen, ikea of Abba.' Maar toeristen komen toch al lang niet meer voor de vikingen, ikea of Abba, zeg ik verbaasd. 'Nee, ze komen voor de waarschuwingsborden met moose erop. Vooral Duitsers nemen die mee. Ik zoek naar iets wat nog ongedefinieerd is, het Zweedse cadeautje in een glinsterende verpakking. Naar dat waarover ik zing in “The Cold Swedish Winter“, naar de dingen die Lou Reed zei over Zweden.' Het viel me op dat in “Psychogirl” het woord 'sms' voorkomt. Dat is grappig, want ik had het zelf ook al minstens honderd keer gebruikt toen ik erachter kwam dat men het in het Engels helemaal niet gebruikt, wat dan weer gek is, want het is toch een Engelse afkorting. Toch is het volgens Jens niet moeilijk om in het Engels te schrijven. 'Hoewel ik nooit in Engeland ofzo gewoond heb, vind ik het absoluut niet moeilijk. Toen ik babysitter was, vroeger, had ik een video en ik denk dat het kijken van veel films wel invloed gehad heeft. Maar toch heb ik iets met mijn Engels gedaan, het is dat vleugje Zweden dat erin zit, want anders sprak ik waarschijnlijk nog steeds als Roger Rabbit.'

O, de vergelijking! Ah, de vergelijking!
'Ik word een beetje moe van constant maar vergeleken te worden met Stephen Merritt [van The Magnetic Fields – JH]; ik begrijp de vocale vergelijking, en ja, we schrijven allebei over de liefde, maarja, wie schrijft er níet over de liefde? Toch denk ik dat onze stemmen van elkaar verschillen. Er zijn niet zo veel mensen die zingen zoals ik.' Als ik de naam Jonathan Richman laat vallen, omdat ik ergens gelezen heb dat Jens heimelijk Jonathan wil zíjn, zie ik een twinkeling in zijn ogen: 'Ik vind het, in tegenstelling tot de Meritt-vergelijking, helemaal niet erg om vergeleken te worden met Jonathan Richman, want ik hou van hem. En ja, ik wil zijn zoals hij. Maar net zoals Richman er niet in slaagde om Lou Reed te zijn, wat hij graag wilde, omdat hij te naïef en zorgeloos was en niet zo donker gestemd, lukt het mij niet om Jonathan Richman te zijn, omdat ik niet op dezelfde manier naïef en zorgeloos ben. Er zit een zekere schoonheid in het falen iemand anders te zijn.' Ik denk aan het feit dat ik in de trein zag dat Jens Lekman in mijn iPod net vóór Jonathan Richman staat, onder elkaar. Hij lacht en vindt dat leuk, zegt ie. Dan begin ik over Beck, want hij werd zelfs vergeleken met Beck, iets wat ik in elk geval niet begrijp. 'Ik ook niet,' zegt Jens. 'Ik denk dat het is omdat ik ook een jonge jongen ben die met samples werkt. Dat is alles. Ik vind het veel leuker als mensen gaan graven en komen met vergelijkingen met artiesten van wie ik zelf nog nooit heb gehoord. Ik ben een platenverzamelaar, you see, en dan kan ik weer op zoek naar nieuwe artiesten. Ik hou dus wel van vergelijkingen, alleen niet van de uitgekauwde.'
Liedjes zijn de bom!
Jens is volop liedjes aan het maken. Binnenkort verschijnt er weer een EP, The opposite of Hallelujah, eerst op vinyl, daarna op cd. Daarna verschijnt er op The Food Compilation (Promenade Records) een lied over het bakken van brood. Zou er dan ook snel weer een heel album komen? 'Ik heb besloten dat ik geen hele albums meer maak. Het is gewoon niet interessant; ik voelde me in elk geval niet goed bij het bij elkaar frotten van twaalf liedjes, die dan in totaal vijfenveertig minuten duren. Ik hou van korte platen, net zoals ik hou van het korte optreden van vandaag. Ik krijg pijn in mijn nek van lange optredens. Ik hou van liedjes en niet van albums. Daarom hou ik ook zo van mp3's. Die zijn immers niet verbonden met een album, je kunt gewoon een liedje downloaden.' Huh, denk ik, maar uiteindelijk heb je toch een album gemaakt. 'Ja, ik heb het geprobeerd ja. Het was verschrikkelijk, ik haatte het. Ik kreeg gewoon niet het gevoel dat dit een album was, daarom heb ik er expliciet opgezet dat het “a collection of recordings” is. Ik hou van compilaties! Bijvoorbeeld die goedkope platen die je kunt importeren van Duitsland of Nederland met die oude soulklassiekers.' Het is hetzelfde met best-of's, zeg ik. 'Yeah, met die cheape covers, gemaakt in fotoshop ofzo.' Ja, reageer ik weer enthousiast, of zoals die platen die je kunt kopen op tv! 'Ja!', reageert Jens nog enthousiaster, 'die zijn werkelijk ge-wel-dig, want naast die vijf versies van “California Dreaming” staan er altijd een paar heel goede liedjes op die je nog niet kent.' Een bewijs van de voorliefde voor mp3's is Jens' Department of Forgotten Songs, waar allerlei oude en onbekende liedjes te downloaden zijn.

Luie journalisten
Iemand die je hebt ontmoet schreef dat je als artiest zoals jij evenmin behoefte heeft aan een interview als de luisteraar, die het met jouw muziek moet doen, omdat die genoeg zegt. 'Soms denk ik inderdaad dat de muziek maar voor zichzelf moet spreken. Ik vind het wel leuk om met luisteraars te communiceren, maar dat doe ik liever via mijn website, zodat de liedjes inderdaad voor zichzelf kunnen spreken. Ik werd zo moe van interviewen de laatste maanden, maar aan de andere kant is het leuk om met mensen te spreken die van muziek houden. Het probleem is alleen dat ik meestal geen vragen beantwoord, maar gewoon verhalen vertel.' Dat is niet erg, zeg ik, ik maak er toch liever een verhaal van dan dat ik de vragen en de antwoorden opschrijf. En ik beken dat ik direct na het ontdekken van zijn muziek toch wel erg enthousiast was en heel erg nieuwsgierig naar hem werd. 'Dat snap ik wel, maar muziekjournalisten zijn vaak zo lui. Net zoals je zei dat interviews bijna altijd in een QA-model worden opgetekend in plaats van dat er een verhaal van gemaakt wordt, hoor ik, zoals ik zei, ook altijd dezelfde vergelijkingen. Ik probeer altijd alle interviews van tevoren te lezen. Het is al zo vaak gebeurd dat ik verkeerd geciteerd werd, en dat er allerlei verwarrende situaties ontstonden. Er zijn een aantal toch grote Zweedse muziekbladen die me helemaal verkeerd begrepen hebben.' Ik bied bij voorbaat mijn excuses aan; ik zal het interview in het Nederlands schrijven. 'Kun je er wel wat mee?' vraagt hij. Ja hoor, zeg ik, je hebt toch verhalen verteld?