Liars

Het Californische trio Liars is net een kameleon, de gedaante en kleur aannemend van alles waar het mee in aanraking komt. Angus Andrew, Aaron Hemphill en Julian Gross duiken bij hun laatste album WIXIW opnieuw in het vreemde en onbekende, een transformatie die zelfs voor hun doen drastisch is. Anno 2012 klinkt de band ergens tussen het oude Aphex Twin-geluid, het experimentele werk van Brian Eno en Radioheads Kid A in. Tsja, vergelijkingen maken met dergelijke eigenwijze muzikanten, dat roept alleen maar meer vragen op. Voorafgaand aan hun show in Tivoli De Helling wist Liars gelukkig tijd vrij te maken om File Under meer te vertellen over de totstandkoming van WIXIW.

Terwijl Angus bezig is met een phoner, kijkt Aaron samen met de tourmanager op zijn laptop naar de nabeschouwing van een basketbalwedstrijd uit de NBA. Aaron en Angus' favoriete team is de LA Clippers, een van de meest ongelukkige sportorganisaties in de VS. Dit jaar haalden de Clippers weliswaar weer eens de playoffs, maar werden in de tweede ronde uitgeschakeld door de San Antonio Spurs, het favoriete team van uw verslaggever. Ondanks Angus' protest ben ik noodgedwongen het onderwerp te veranderen van basketbal naar muziek. Het is weer eens tijd om over het nieuwe Liars-album te ouwehoeren. Aaron krabt achter zijn oren. 'Wij willen eigenlijk veel liever over basketbal praten…' Angus: 'Dan kan jij de boel proberen te ontcijferen!'

mij=door: Jasper foto's: Reinier
Spontaniteit
Liars benadert elk album als een compleet nieuw project waarbij ook compleet nieuwe regels worden geïmplementeerd. Op het podium laat de band volgens Angus de boel voornamelijk aan het lot over. 'Daar moeten wij ons ook aan houden. Wij willen onze optredens op klinische wijze benaderen. Anders kun je net zo goed een cd opzetten en meezingen, toch? Het feit dat wij totaal geen idee hebben van hoe en wat, dat ervaar ik als iets positiefs. We hebben al een aantal shows achter de rug waar wij voornamelijk de wateren testen.'
Angus kan het niet laten de podium-belevenis te beschrijven met een basketbal-metafoor. 'In een spelerscompetitie bepaal jij zelf de spelstrategie op het veld. De coach legt weliswaar een voorbereid plan voor, maar de kans is altijd reëel dat het in jouw gezicht opblaast. Dan moet je op jouw eigen intuïtie vertrouwen en zelf een slim spelletje bedenken. Tot dusver is dit bij ons vaak het geval geweest. Op sommige avonden spelen wij voornamelijk materiaal van WIXIW, op andere avonden weer helemaal geen.' Aaron: 'Wij zitten nu nog in een soort van rijpingsproces, waar potentieel iets geweldigs uit voortvloeit. Maar de bevlogenheid is al aanwezig.'
Aaron kaart het optreden van Portishead tijdens ATP I'll Be Your Mirror in Londen – waar Liars ook stond – aan als voorbeeld. 'Die show was in het begin loep en loepzuiver. Je vraagt je dan af of je niet naar machines staat te kijken. Maar zodra Portishead een nieuw nummer inzette ging het voortdurend mis. Uiteindelijk schrapten zij het nummer in zijn geheel. Dat maakte die show in mijn ogen zelfs beter dan het al was. Zij kampten met een humoristische, licht intense situatie- (pauzeert), ik had het waarschijnlijk alsnog tof gevonden, hoor. Maar ik word een nóg grotere fan als een band niet handelt op de automatische piloot. Zij hebben die laatste plaat puur uit spontaniteit gedaan, waardoor ze de muziek ook met dezelfde mentaliteit vertolken.'
Een mentaliteit die een optreden kan maken of breken, stel ik. Is het blijven hangen in het plausibele, in die onzekerheid – net als bij Russische roulette – juist wat een optreden van Liars typeert? Angus knikt. 'Als je kijkt naar hoe wij muziek maken, dan is dat de juiste veronderstelling ja. In het begin, toen Aaron en ik samen muziek schreven, moest een van ons bijvoorbeeld twee minuten lang een drumritme vasthouden zónder de mist in te gaan. Zodra die onvermijdelijke fout na anderhalve minuut werd gemaakt, dát was juist het meest interessant, weet je? Vervolgens schreven wij een nummer rondom dat gedeelte! Dus ja, zodra er foutjes ontstaan raken wij juist enthousiast.' Aaron voegt daaraan toe: 'Er huist een zekere vorm van herhaling in onze live show. Constante herhaling provoceert op een gegeven moment lichte irritatie. Op een specifiek moment maak je een bepaalde omwenteling.'
Bij de titeltrack “WIXIW” bijvoorbeeld, splitst een venijnige synthsample zich op in meerdere geluidsschilfers. Het nummer mondt halverwege uit tot een huiveringwekkend, David Lynch-achtig shockmoment. 'De structuur van dat nummer – net als de titel – is een palindroom. Het begint op een bepaalde manier, ondergaat een transformatie en eindigt precies zoals het begon. “WIXIW” belichaamt ook het middelpunt van de plaat.', legt Andrew uit. Aaron: 'WIXIW is meer een visuele vertegenwoordiging dan iets met concrete betekenis. Zowel het nummer, de structuur van het nummer als het album, daar zit een bewuste evenredigheid in.'

Gebruiksaanwijzing
Omdat Liars op WIXIW een overvloed aan nieuwe technologie omarmt, was muziek maken bij gratie van onkunde vaak het geval. 'Echt, we hadden in het begin geen flauw benul hoe wij ermee moesten omgaan', grinnikt Angus. 'Wij zijn letterlijk met dit album begonnen door gebruiksaanwijzingen te lezen. Alles wat wij deden – tenminste voor mij persoonlijk – ging per ongeluk. We hadden geen helder resultaat voor ogen. De software werd ook niet op de juiste wijze benut. Ik vergat bijvoorbeeld pre-sets in te stellen, wat natuurlijk verstandig is als je dingen voor later gebruik wilt opslaan. Ik eindigde dus met allerlei geluiden waarvan ik geen idee had hoe ik ze had gecreëerd.' Er valt enige gêne te bespeuren in de uitspraak van de Australiër dat hij niet volgens het boekje te werk is gegaan. Opvallend, omdat Andrew tijdens het interview met trots pronkt over die spontane momentopnames die voor Liars een belangrijke katalysator vormen.
Angus: 'In vele opzichten is deze plaat persoonlijker, omdat wij ons hadden voorgenomen meer samen te werken. Meestal bedenken wij gezamenlijk een concept en kiest ieder van ons een aparte ruimte om er verder op voort te borduren. Aaron en ik trokken ons ditmaal terug in een klein hutje midden in het bos, waardoor wij genoodzaakt waren samen te werken. De een kon geen muziek maken zonder dat de ander dat oppikte. Nog een reden was het weren van invloeden vanuit de buitenwereld.’ Volgens Andrew verkeerde hij in een soort van tunnelvisie.
‘Of drijfzand’, vult Aaron aan. ‘Maar fijne drijfzand. Je laat jezelf naar beneden zakken bij het maken van een plaat, waardoor ook alle omringde factoren meegevoerd worden.’ Is dat ook noodzakelijk om…’niemand pijn te hoeven doen?’, maakt Aaron droogjes af. ‘Nou…ja!’ Bij de vorige plaat Sisterworld stond Liars wel open voor factoren uit de nabije omgeving. Het album werd in een studio gelegen in een achterstandswijk in LA opgenomen, terwijl thema’s als materialisme en celebrity culture in Hollywood werden getackeld. Hierdoor kreeg Sisterworld een aanjagend, grimmig karakter.
Volgens Angus is er een directe link tussen Sisterworld en WIXIW. 'Elke Liars-plaat is bij wijze van spreken een reactie op de vorige. Bij Sisterworld waren Aaron en ik echt aan het brainstormen over Los Angeles. Maar voor WIXIW lieten wij de pagina bewust leeg. Het leren omgaan met nieuwe computersoftware en onze samenwerking zijn daardoor van directe invloed geweest op de muziek. Het album werd daardoor vanzelf introverter, omdat wij onze aandacht nergens op konden projecteren.'
Bij veel nummers richtten Angus en Aaron zich natuurlijkerwijs tot elkaar, zoals bij het hypnotiserende “His And Mine Sensations”. 'Dat nummer is wel het meest voor de hand liggende voorbeeld', zucht Hemphill. 'In een band zitten wordt vaak vergeleken met relaties. Je worstelt met dezelfde onzekerheden. Wij werken weliswaar lang met elkaar, er blijven fases ontstaan waar je je inferieur voelt ten opzichte van de rest. Je moet voor jezelf opnieuw bewijzen dat je goed genoeg bent met deze mensen in zee te gaan. Ik denk daarom dat die onzekerheid naar buiten brengen – hoe dat het schrijfproces uiteindelijk beïnvloedde – voor ons de oplossing is gebleken.'

Method actor
De manier waarop Liars de condities rondom het creatieve proces tot in de puntjes schept, heeft veel raakvlakken met de basisprincipes van method acting. Elk album lijkt op een rollenspel, waar met voorbedachte rade de omliggende invloeden naar eigen hand worden gezet. Aaron – met zichtbare wallen onder de ogen – kan er zwakjes om lachen. 'Pretentieus genoemd worden is het enige wat mij ervan weerhoudt Lea Strasbourg als muzikale invloed te noemen. Wij willen bij elk album iets uitbrengen dat puur is. Dat betekent niet per se dat wij naar originaliteit streven. Onderlinge communicatie is altijd van belang geweest in Liars. Met hetzelfde uitgangspunt van een method actor, als jij jezelf in een uitzonderlijke situatie zet, is de kans aanzienlijk dat jij iets probeert wat je nog niet eerder gedaan hebt.' Angus: 'Jij kent de serie The Wire? Die gast die Omar speelt maakt deel uit van een nieuwe stroming acteurs die improvisatie-oefeningen puur baseert op actie en reactie. Die eerste reactie bepaalt wat voor personage het uiteindelijk wordt. Liars heeft waarschijnlijk meer weg van de oude school method actors.'
Angus haakt verder in op mijn vergelijking: 'Voor ons is het gehele proces rondom een album het kunstobject. Natuurlijk willen we dat mensen het resultaat goed vinden en er een connectie bij voelen. Maar succes hangt bij ons van andere factoren af: Wat speelde er zich af? Hebben wij meer samengewerkt dan voorheen? Ja. Hebben wij meer geëxperimenteerd? Ja. Hebben wij nieuwe creatieve grenzen overschreden? Ja. In grote lijnen hebben wij die doelstellingen bereikt.' In plaats van een persoonlijke reconstructie te maken van WIXIW, besloot Liars een serie suggestieve viral-achtige filmpjes, foto's en beelden op hun website te plaatsen. Aaron: 'Wij hechten waarde aan elke facet rondom het maken van een plaat, of het nu videoclips, visuals of foto's zijn. Daar betrokken bij zijn, dat vinden wij ook erg leuk om te doen.'
Aaron stelt dat het mogelijk is zelfs de zakelijke aspecten van het muzikantenbestaan op creatieve wijze te lijf te gaan. Bovendien is die mentaliteit volgens hem gezonder: 'Een werkrelatie met een platenlabel kun je beter zien als een van de vele creatieve uitdagingen dan een bedreiging voor de artistieke vrijheid. Wij hebben een goede band met Mute. Als zij vragen om bijvoorbeeld een EPK (Electronic Press Kit, red.), biedt het ons weer een nieuwe mogelijkheid een artistiek statement te maken. Als band zijnde doen wij juist ons best begrepen te worden, terwijl men vaak denkt dat wij mensen in verwarring proberen te brengen. Alles wat wij uitbrengen maakt deel uit van die som. Iets als een videoclip is niet meer dan een component om te laten zien wat een album werkelijk voor ons betekent. Daar zijn wij ontzettend gepassioneerd in.'