Nightwish

‘Het idee dat 50.000 cd’s een paar weken in pakhuizen liggen of op zee dobberen, geeft koude rillingen.’ Nightwish-voorman Tuomas Holopainen neemt nog een slok van zijn Jagermeister, een warme muts stevig over zijn oren geschoven. Het is pas eind oktober en nog verre van koud. ‘Dus vanwege de kerstvakantie komt het album na al uit. Als we die cd’s half januari in de schappen hadden willen hebben, dan hadden we begin december al moeten gaan verschepen naar de VS.’

Imaginaerum is een ambitieus project geworden voor de Finnen. Behalve een thematisch album besloten de heren en dame er ook nog eens een speelfilm bij te maken. ‘En wij hebben de ballen verstand van filmmaken.’

mij=Interview: Vincent.
Het is zomer 2007 als Holopainen de eerste ideeën ontwikkelt voor een nieuw album. Voorganger Dark Passion Play ligt dan pas net vers in de winkels. ‘Maar toen ontstond het plan al om het volgende album ook in een film te vatten.’
Aanvankelijk denkt de band aan een serie videoclips. Het album is al thematisch opgebouwd, dus de clips moeten zo samen één verhaal vormen. Stobe Harju wordt gevraagd het geheel te regisseren. Harju is geen onbekende voor Nightwish, hij werkte eerder met ze voor de videoclip van The Islander.
‘Eigenlijk kwam Stobe met het voorstel om er één film van te maken. Voor dertien clips heb je het budget van een speelfilm nodig, zei hij. Dus waarom máák je dan niet gewoon een speelfilm? En zo kwam het stukje bij beetje meer tot leven.’
Uitdaging
Naast Holopainen zit bassist Marco Hietala te genieten zijn café latte. Hij luistert aandachtig mee en weet vervolgens haarfijn de uitdaging te benoemen waarvoor Nightwish zich vanaf dat moment gesteld zag. ‘Wij hebben de ballen verstand van filmmaken’, lacht hij. ‘Ik weet dat we ontzettend genieten van films, maar verder gaat mijn kennis ook niet.’
Het vereist nogal wat vertrouwen om dan als muzikant plots in een volledig andere discipline te springen. ‘Dat vertrouwen was er altijd wel’, zegt Holopainen. ‘We wisten dat het de moeite waard zou zijn om dit te maken. We hadden alleen mensen nodig die weten waar ze mee bezig zijn. We hadden een productiemaatschappij nodig met connecties. En een berg geld.’
Die berg geld komt uit verschillende hoeken. ‘Een groot deel van het budget komt uit een Fins filmfonds. Verder komt er geld uit Canada, waar de film is opgenomen. En we dragen zelf nogal wat bij.’

It’s a wrap
Ondertussen zijn vier jaar voorbij gegaan en is een groot deel van het werk achter de rug. Al het materiaal is opgenomen, het komt nu aan op de montage en special effects. ‘En daar gaat eigenlijk de meeste tijd in zitten als je een film maakt’, verzucht Hietala. Voor deze film ongeveer vijf maanden, weet Holopainen. ‘We hebben geen massale scènes zoals in Ben Hur’, lacht Hietala. ‘Dus de opnamen zelf duurden niet zo lang.’
Over het resultaat is hij meer dan tevreden. ‘We hebben al wat ruw materiaal gezien en het past echt perfect bij elkaar. De verhaallijn is een beetje gestoord en als alles goed uitpakt kan de film wel eens overweldigend worden.’
‘Het geeft je echt iets om over na te denken. Er zitten stukken in die je geest misschien niet eens toe wil laten. Het zou met niet verbazen als je in een soort staat van epilepsie achterblijft. En dan niet vanwege de felle flitsen. Ik ken Stobe. Ik heb er alle vertouwen in dat hij de wereld er genoeg verknipt uit kan laten zien.’
Hoe nu precies de verhouding is tussen de film en het album, lijkt een beetje op de discussie over de kip en het ei. ‘Uitgangspunt was dat we vanuit de film ook een cd moesten kunnen maken’, zegt Holopainen. Maar ook: ‘De meeste nummers van het album zijn wat veranderd om in de film te passen.’ ‘Ja, of volledig opnieuw gearrangeerd’, vult Hietala aan.
Het wordt in ieder geval geen musical. ‘Er wordt veel geacteerd en er zijn dialogen. De muziek drukt een groot stempel op de film, maar zal niet constant aanwezig zijn.’
Thematisch album
Het filmscript werd geschreven door Harju. Om daar vervolgens een thematisch album bij te schrijven was geen moeilijke klus meer. ‘Hij gaf ons een fantastisch verhaal’, zegt Holopainen. ‘De plot en het thema van de film zijn best ontroerend. Ik was echt onder de indruk.’
De term conceptalbum gebruikt hij liever niet. ‘Dat zou betekenen dat het van begin tot eind een verhaal is. Maar alle nummers op Imaginaerum hebben hun eigen identiteit. Ze zijn alleen gerelateerd aan hetzelfde thema.’
Over het antwoord op de vraag wat dat thema dan is, moet hij even nadenken.
‘Proberen de kern van de waarheid te vinden, door middel van verbeelding en het vieren van omzwervingen in het leven.’
Holopainen staart nog even kort naar buiten en komt dan voldaan tot de conclusie: ‘Dat klonk best poëtisch.’

Terug op de rails
Wat direct opvalt is dat Imaginaerum niet zo depressief klinkt dan voorganger Dark Passion Play (2007). ‘Je kunt inderdaad duidelijk horen dat we lekkerder in ons vel zitten’, bevestigt Hietala. ‘En dat brengt dit album op een heel andere manier tot leven.’
‘In aanloop naar Dark Passion Play zaten we er echt volledig doorheen, ik wel tenminste’, herinnert Holopainen zich. ‘We hebben donkere tijden meegemaakt, zowel persoonlijk als in de band. Dat hoor je terug op dat album. Na die release kwam alles pas weer een beetje op de rails. En dat positieve gevoel weerspiegelt nu in Imaginaerum.’
De plek van zangeres Anette Olzon in de band speelt onvermijdelijk een rol. ‘Zij moest toen maar even in de schoenen van een ander stappen’, vat Hietala het vervangen van Tarja Turunen samen. ‘Ze kwam uit het niets om een album in te zingen dat al af was. Tel daar nog bij op ons verleden en onze frustraties.’
‘Nu zijn we allemaal meer ontspannen, haar incluis. Ze maakt echt deel uit van de band. En dat hoor je. Haar zang is veel gevarieerder, ze klinkt zekerder. Dat brengt haar naar een heel nieuw niveau.’
Toch moet Holopainen tot zijn spijt bekennen dat Olzon voor Imaginaerum opnieuw weinig inbreng heeft gehad. ‘Het was zo ongeveer als met Dark Passion Play, we lieten de interpretatie aan haar over. Het was wel de bedoeling om haar er meer bij te betrekken, maar toen kwam daar ineens een zwangerschap tussendoor. Ze moest terug naar huis in Zweden om te bevallen.’
Zelfverzekerd
Nightwish ziet de toekomst zelfverzekerd tegemoet. Dat komt niet in de laatste plaats door de positieve reacties dusver op luistersessies voor de pers. ‘De reacties zijn overal verrassend goed’, zegt Hietala. Hij legt de nadruk op ‘verrassend’, maar weet zelf eigenlijk niet zo goed waarom. ‘Gewoon om dat woord eens te gebruiken, denk ik. Want eigenlijk hadden we er wel vertrouwen in. Maar het is fijn om te horen dat we iets goed doen, dat veel mensen ervan genieten.’
Holopainen: ‘De muziek is zo overweldigend en complex dat ik had verwacht dat het album wel wat luisterbeurten nodig zou hebben. Maar mensen blijken het meteen al te vatten en waarderen. Misschien is dat het verrassende.’
Dat die klik sneller komt dat verwacht, daar kunnen de heren overigens niet echt mee zitten. ‘Nee joh, in tegendeel’, roepen ze in koor. ‘Er zit iets in dat je direct al pakt’, gaat Hietala verder. ‘De melodieën zullen je meteen opvallen, die hoor je direct. Maar daarachter zit nog een hele berg muzikale informatie.’ Voorlopig valt er voor de fans dus nog genoeg te ontdekken in Imaginaerum.
En de film? ‘Distributeurs willen eerst een trailer zien’, legt Holopainen uit. ‘Hij komt in een beperkt aantal filmzalen, dat is zeker. In Finland zal hij de grote bioscopen wel halen, gewoon omdat mensen nieuwsgierig zijn. Maar hoe dat in de rest van de wereld loopt, is afwachten.’
‘Binnenkort is er genoeg materiaal gemonteerd om een teaser te kunnen maken’, rondt Hietala af. ‘En dan pas zullen we zien of we onszelf genaaid hebben met dit project.’