Shearwater

‘Kijk daar zit ‘ie! Shit hij vliegt weer weg! Kom op, erachteraan!’ Een hele horde fotografen rent achter het kleine gekleurde vogeltje aan dat verschrikt in een boom van een Alkmaarse buitenwijk is beland. Het vogeltje is compleet de weg kwijt want het is begin januari en eigenlijk had deze Baltimore Troepiaal al lang in Zuid-Amerika moeten zitten. Sinds 1890 is deze Troepiaal maar twee keer eerder in Nederland gesignaleerd dus vogelminnend en -spottend Nederland is massaal uitgerukt naar Alkmaar.

mij=Interview: Blink. Foto's: Storm
Als ik mijn gesprek met Shearwater's Jonathan Meiburg begin met deze anekdote, lichten zijn ogen op. Niet alleen is hij afkomstig uit Baltimore, hij is ook nog eens fanatiek vogelaar. Fanatiek begint Meiburg te vertellen over de enorme afstanden die vogels soms afleggen. Zo had men onlangs bij een vogelsoort via satellietzendertjes ontdekt dat ze in één keer de Stille Oceaan overvlogen, van Alaska naar Nieuw-Zeeland. Het enthousiasme waarmee Meiburg over vogels vertelt, is ontwapenend.
Na zijn studie geografie werd snel duidelijk dat hij zou moeten kiezen: 'Het werd of doorstuderen of de muziek. En de muziek wilde ik absoluut niet opgeven. Zo heel nu en dan geef ik nog wel eens gastcolleges of lezingen over ornithologie, maar de studie echt weer oppakken voor een PhD bijvoorbeeld gaat nu niet meer lukken.' En als je een aanbod krijgt om op een tropisch eiland drie jaar lang vogels te bestuderen? Meiburg lacht: 'Nou, daar zou ik dan misschien toch even over nadenken.'
Hoe kijken je bandgenoten aan tegen je vogelliefde? Meiburg: 'Met een combinatie van humor en… geduld. Ze vinden het wel grappig als ik weer eens een bijzondere vogel aanwijs vanuit de bus. Ze snappen gelukkig dat mijn ervaringen met mijn studie en interesse voor de natuur me mede hebben gevormd als artiest.'
Je nieuwe album The Golden Archipelago komt binnenkort uit. Hoe zie je deze nieuwe plaat ten opzichte van je eerdere werk? Meiburg: 'Ik heb een beter gevoel bij dit album vergeleken met eerdere platen, vooral omdat het opnameproces stukken eenvoudiger was dan vorige keren. In plaats van een lange opnamesessie hebben we het in delen opgenomen. Ook de producer beviel me erg goed. Daarnaast heb ik het gevoel dat we goed de geluiden en gevoelens hebben kunnen vastleggen die weergaven wat ik op mijn studiereizen heb meegemaakt.'

Heb je de nummers samen met de band geschreven? Meiburg: 'Het schrijven van de nummers en teksten is mijn werk, maar het arrangeren van de nummers wordt meestal met de band samen gedaan. Zo werden diverse strijkers en bizarre geluiden door mijn bandleden toegevoegd die mijn nummers behoorlijk omver gooiden. Daardoor klinkt dit album ook meer als een bandproject dan voorgaande albums.'
Qua invloeden is Meiburg vooral teruggegaan naar muziek waar hij in zijn jeugd veel naar luisterde: 'Toen ik met de bus naar school ging, draaide ik vaak een bandje met op de ene kant Animals en op de andere kant The Final Cut van Pink Floyd. Ook luisterde ik veel naar Melt van Peter Gabriel, wat eigenlijk vreemd was omdat het de tijd was van Nevermind en grunge. Vooral het duistere en epische geluid van die albums beviel me. Die albums hebben niet echt een uitgestippeld verhaal, maar vormen ze qua emoties en geluid wel een sterk geheel. Dat heb ik met The Golden Archipelago ook proberen te bereiken.'
Meiburg wil The Golden Archipelago absoluut geen conceptalbum noemen, maar toch is er wel een centraal thema: 'Het verhaal van de inwoners van Bikini Atol loopt als rode draad door het album.' De inwoners van de eilandjes van Bikini Atol werden in 1946 door het Amerikaanse leger weggestuurd naar een ander eiland omdat de Verenigde Staten er atoomwapens wilden testen. Meilburg: 'Het volkslied van Bikini Atol is een bijzonder deprimerend nummer over een verbannen volk dat niet terug kan naar huis (vanwege het stralingsgevaar), maar heeft wel een heel vrolijke melodie. Het leek me een mooie opname om het album mee te beginnen.'
Een van de opvallendste nummers op het album is “Uniforms” dat ook direct geïnspireerd is door de geschiedenis van Bikini Atol. Volgens Meiburg is het zelfs het sleutelnummer van het album. Meiburg: 'Op YouTube staat een filmpje van een Amerikaanse legerofficier die de inwoners van Bikini Atol vertelt dat ze moeten verhuizen. Zijn woorden zouden verkeerd vertaald zijn door een tolk, die het betoog eindigt met de woorden 'Alles is in de handen van God'. Deze slogan is uiteindelijk zelfs beland op de vlag van Bikini Atol.'

Naast het verhaal van Bikini wil Meiburg het concept 'eilanden' op het album ook in een bredere context plaatsen: 'Eilanden kunnen een toevluchtsoord zijn, maar evenzogoed een gevangenis. Het nummer “Corridors” gaat over gevangeniseilanden zoals Guantánamo Bay. Het nummer heeft een repetitief patroon dat symbool staat voor het geestdodende bestaan op zo'n eiland. De extreme overgang van de schelle gitaren naar de strijkers in dat nummer is trouwens een van mijn favoriete momenten op het album.'
Van mijn observatie dat het album zo nu en dan nogal pastoraal klinkt, wil Meiburg niets weten: 'Voor mij klinkt het merendeel van het album vooral 'ongemakkelijk'. Er zit een hoop woede en frustratie in over wat de mensheid doet met deze planeet en ook met elkaar, zelfs in de rustigere momenten van het album.'
Meiburg's stem wordt vaak vergeleken met die van Mark Hollis of Antony Hagerty. Heeft hij een voorkeur voor een van deze artiesten? 'Beide zijn grote complimenten, het zijn allebei zangers die met non-rock stemmen toch veel succes in de popmuziek hebben gehad. Het gevaar van de manier waarop zij (en ik ook) zingen is wel dat het soms wat koud of afstandelijk kan klinken.'
Wat de plannen voor 2010 betreft, is er nog niet veel duidelijk. Eerst speelt Shearwater zo'n twintig shows in Europa, vervolgens een uitgebreidere tour in de VS om daarna hopelijk in de zomer weer terug te keren voor festivals. Ook verschijnt er dit jaar nog een andere release met Meiburg: 'Ik heb een nieuwe plaat gemaakt met Xiu Xiu's Jamie Stewart. We hebben het album in een week opgenomen!'
Als ik afscheid neem van Meiburg komt het gesprek opnieuw terug op het onderwerp vogels: 'Wist je dat het Vondelpark vol zit met parkieten? Je ziet ze niet maar hoort ze wel. Echt prachtig!'