Een album dat verschijnt op Fonal-records pik je er zo uit. Alle releases van deze Finnen zijn op soortgelijke manier verpakt. Altijd in een digipack met in braille Fonal records in een zwart vlakje op de rug, altijd voorzien van een papiertje om de digipack dicht te houden en altijd bijzonder fraai vormgegeven. Ik zou ze op een rijtje in mijn kast moeten zetten, maar mijn kasten staan op alfabet. Muzikaal gezien is Fonal veel minder uniform. Voordat ik FR-52 t/m 55 van elkaar scheid en ze bij de juister letter in de kast leg, combineer ik ze nu maar even in een stukje…
FR-52 is Sateenkaarisuudelma, een dubbel album. Het is het vierde album van ES en verscheen al eerder op het Belgische K-RAA-K-Records. Achter de naam ES gaat Sami Sänpäkkila schuil, een gelouterde Finse drone/freefolk-specialist. Na het bijna a-capella (op de achtergrond rommelt iemand een beetje op een piano) “Sateenkaarisuudelma I (hymni)”, dat nog redelijk luchtig klinkt, volgen nog twee delen van hetzelfde nummer. Daarin wordt het allemaal al wat lastiger. De gemanipuleerde viool die aan het begin van deel twee van links naar rechts en weer terug rolt irriteert me al snel. Ik houd wel van een stereo-ervaring, maar dit is irritant. Gelukkig overstemmen de gitaar, piano en cello de viool al snel, maar het links-recht-waaien blijft. Deel drie met lange ijle aangeslagen Casio-klanken is wat dat betreft fraaier, maar vergt ook veel van mijn concentratie. Ik luister dan liever naar “Harmonia, Rakkautta” of “Pianokaari” van de tweede cd die beiden inzetten met minimale pianomiddelen en gestaag toewerken naar bombastische geluidsexplosies om uiteindelijk weer te kalmeren.
FR-53 is een stuk minder moeilijk. Ville Leinonen vertelt op Suudelmitar zijn verhaal dat geïnspireerd is door het winterse Finland en de zomer van Tanzania. Dat doet hij fraai, maar ook in het Fins, dus als hij ons voor het lapje houdt en zingt over de roze koeken in de kast van zijn grootmoeder, dan had dat zo maar gekund. Maar in het boekje staan de teksten ook in het Engels en Frans, en daar staat niets over roze koeken.. Gelukkig versta ik zijn muziek wel. En die is bijzonder fraai. Ik weet niet of het Fins en het Portugees familie van elkaar zijn, maar “Taiwanin kuut” (Finse zang over sprankelende, maar smoothe bossa nova-gitaren, met als opvallend detail een stuiterende pingpongbal als instrument) zou zo uit een Braziliaanse nacht geplukt kunnen zijn. Veel van de andere liedjes op Suudelmitar zijn veel meer traditionele folk/singersongwriter. “Dans Ma Cabane” (met fraaie dwarsfluit) is bijvoorbeeld erg Nick Drake-like. Opvallend is verder de sitar die Leinonen gebruikt in enkele nummers en het melancholieke, met volle kroegtaferelen doorspekte “Luunvalkoiset purjeet”. Dit zoeken naar nieuwe wegen, maar godzijdank niet geforceerd, maakt Suudelmitar tot een van de fraaiste singer/songwriter cd’s die ik de laatste tijd hoorde.
FR-54 is Eleanoora Rosenholm‘s Vainajan Muotokuva. Dat is geen navelstarende singer/songwriter zoals de naam zou kunnen suggereren, maar een projectnaam waarin bijna een heel elftal aan Finnen het meest poppy album opgenomen hebben dat ik tot nu toe uit de stal van Fonal gehoord heb. “Musta Russu” en “Japanilainen puutarha”, de eerste twee nummers van Vainajan Muotokuva zijn zelfs swingende elektropop, maar worden qua disco-erigheid de loef afgestoken door “Kiltti Vai Tuhma” en “Kodinrakennusohjeet”, die zo de alternatieve disco in kunnen. Het Fins blijkt zich ook hier prima voor te lenen. Helaas ontbreken ook deze keer wel de teksten in een andere leesbare taal. Na dat openingsduo volgt het vervreemd klinkende “Ovet ja huoneet”, maar poppy blijft het wel. Zo wisselt Eleanoora Rosenholm vaker van stijl en dat levert een avontuurlijke popplaat op. Ik moest zelf regelmatig aan The Knife denken bij de ingetogen nummers, maar Elenoora Rosenholm is breder en wat minder moeilijk te doorgronden. Licht verteerbaar en toch avontuurlijk. Wie dat zoekt vindt hier een hele goede combinatie.
Tenslotte is er dan nog Laulu Laakson Kukista van Paavoharju, FR-55. Toen ik de band op Motel Mozaïque zag in 2006 vond ik het maar een zooitje ellende. Deze jongelingen leken geen idee te hebben wat ze nu wilden laten horen aan het publiek. Dat resulteerde in het beroerdste optreden van die avond. Op deze nieuwe cd klinkt de band echter een stuk meer gefocust. Misschien is het ook wel gewoon geen band voor op een podium. Paavoharju maakt dan ook geen hap-snap-liedjes, maar creëren zorgvuldige (of is het toch spontaan?) klankspelen waarin stemmen eerder als instrument dienen dan voor zang. Al lijkt “Italialaisella Laivalla” wel een poging tot het schrijven van een ‘echt’ liedje en ook “Uskallan” zou je hier onder kunnen scharen. Het grootste deel van de nummers is echter vervreemdend, maar wel boeiend. Grappig hoe groot het verschil tussen een optreden en een album toch kan zijn. Op basis van het optreden was ik nooit meer naar een plaat gaan luisteren van ze, maar op basis van dit nieuwe album wil ik toch wel graag weten hoe ze dit live gaan brengen. Iedereen verdient toch een tweede kans?
mij=Fonal / Clearspot & Fonal / Clearspot & Fonal / Clearspot & Fonal / Clearspot
Finnen zijn cool! En deze cd’tjes ook allemaal. Fins heeft overigens absoluut niets te maken met Portugees, of eigenlijk met welke taal dan ook, enkele uitzonderingen daargelaten.
Finnen zijn cool! En deze cd’tjes ook allemaal. Fins heeft overigens absoluut niets te maken met Portugees, of eigenlijk met welke taal dan ook, enkele uitzonderingen daargelaten.