Crossing Border 2008 – Vrijdag

Wel file, maar minder verlaat. Ons is een bijna perfecte Crossing Border-avond beloofd, die natuurlijk nog wel waargemaakt moet worden. Nog met onze jassen aan, zonder koffie na het eten, stormen we binnen bij The Swell Season: Glenn Hansard samen met Marketa Irglova, uit de muziekfilm Once. Het was een prachtig optreden, maar duidelijk is wel dat Hansard ondanks alles de frontman blijft, waardoor Irglova naar de achtergrond gedreven wordt en meer deel lijkt uit te maken van de band, dan dat ze dezelfde rol bekleedt als Hansard. Dat wordt pijnlijk duidelijk bij solostukjes van beide zangers. Als Irglova de gitaar opneemt en als voorvrouw bij de microfoon haar liedje mag zingen, is de zaal stil uit beleefdheid. Als Hansard vervolgens in zijn eentje zijn kapotte gitaar ter hand neemt en vanuit zijn tenen een erg ontroerend en indrukwekkend lied tot een climax brengt, is de zaal stil uit betovering. En dat is te merken aan het in eerste instantie obligate en daarna pas echt wervelende applaus. Hoe dan ook: heel erg mooi.

mij=Door: jnnk. Foto's: Reinier
De moeite waard in elk geval om pas bijna aan het eind van dit optreden koffie te gaan drinken in de foyer, en daarna met veel te hete koffie weer vier trappen naar boven te rennen – die schouwburg is echt een doolhof! – om een graantje mee te pikken van Emmy the Great, vorige week nog in het achtergrondkoor bij Noah and the Whale. We denken dat de bandleden respectievelijk 14, 16 en 17 zijn (en als er ook nog een drummer was, dan hebben we die niet eens kunnen zien), en voor die leeftijd doen ze het best leuk. (Nou, oke, ze zijn iets ouder…) Misschien is het te weinig wat we zien, maar dit lieflijke bandje met het lieflijke meisje en de lieflijke liedjes heeft het nog net niet. Wat Emmy wel heeft is een mooie stem, die misschien ooit nog wat beter uit gaat komen.

Ook gaaf: Chad VanGaalen. De man die de poster van dit jaar heeft ontworpen treedt op met zijn begeleidingsband Women (en daarover later meer). Gortdroog, met een haast vermoeide blik, vertelt hij het één en ander bij de liedjes en zet deze pareltjes in alsof het niets is. Waanzinnig knap! Er wordt een cover van Brian Eno gespeeld en daarna wordt er nog naar een nummer gezocht om te spelen als toegift. Chad vraagt aan het publiek waar het op zit te wachten. Een rocker zit er niet in, maar wel een nummer dat hij omschrijft als: “A soft penis in your mouth slowly getting hard.” Publiek en begeleidingsband schateren, Chad VanGaalen vertrekt geen spier en zet het nummer in. Een waanzinnig optreden dus, gespeeld met een meesterlijk groot gemak. Van veel bandjes uit Canada die op het moment erg hip zijn (Black Mountain, Wolf Parade) heeft hij patent op hun geluid. En hij weet het.

Er zit even tijd tussen het einde van Chad en Fleet Foxes, maar we lopen toch vast naar de zaal waar Fleet Foxes acte de présence zal geven. Geen overbodige luxe, zo blijkt later. Nog voor het optreden worden er geen mensen meer toegelaten in de afgeladen volle zaal en wij zijn net op tijd. Aangekondigd door Menno Pot, die het debuutalbum van Fleet Foxes als album van het jaar zal presenteren in zijn zondag in te leveren top tien, wacht ik met spanning op de eerste noten van deze mannen uit Seattle. Ik schrik van het groots afgestelde geluid: ook Fleet Foxes zijn geen stadionact en in eerste instantie heb ik last van dezelfde grote gebaren als bij Death Cab For Cutie. De intimiteit van de harmonieën lijkt weg te vallen, maar dat is toch niet zo. Samenzang om gelukkig van te worden. De hele zaal is muisstil en is dat ook het hele optreden lang, al brengt de hype ook onwetenden binnen: “Fleet Foxes, ja, dat is echt de top van de underground op dit moment.” Als ik dit soort dingen hoor, dan moet ik kotsen.
Omdat het zo ongelooflijk druk is in het Toneelgebouw, waar niet veel later Kristin Hersh en Ben Folds zullen optreden, mogen we tijdelijk niet meer terug naar binnen. Tom Baxter willen we graag even ontmoeten en daarna Tindersticks, met de vraag of we überhaupt nog binnen kunnen bij Ben Folds. Tom Baxter ziet er behoorlijk hip uit, is net naar de kapper geweest en praat, als wij binnen komen, over zijn volgende liedje. Let op: stel je voor dat de geluidsman van Tom Baxter een mengtafel heeft waar maar twee knopjes op zitten: ééntje voor het volume en ééntje voor de galm. En hij moét ze per se allebei gebruiken. Dat ging zo. Tom Baxter praat zoals gezegd over zijn liedje, niets aan de hand. Dan begint hij gitaar te spelen. Nog steeds niets aan de hand. En begint hij met zingen. Alsof hij in de koepel van de Sint Pieter stond! We kunnen er niets aan doen dat we allebei in lachen uitbarsten en lopen na een halve minuut weer naar buiten.

Op de stem van Stuart Staples zit ook heus wel wat galm, maar dan normale galm. En ja, zijn stem is toch altijd indrukwekkend. Ook als je onbekende liedjes van het nieuwe album hoort, en ook als je de oude liedjes hoort. Vanaf het balkon hebben we goed zicht op de muzikanten en kunnen we ook goed zien wat ze doen. Een optreden van de Tindersticks in de schouwburg kan haast niet tegenvallen en dat deed het ook niet. En dan volgt een bijzonder keuzemoment, maar laten we het erop houden dat een festival gekke dingen met je doet: geen Ben Folds (fenomenaal, naar horen zeggen), geen Kristin Hersh. Wij lopen naar de Illusie, een kraakpand waar Subbacultcha zijn avond heeft.

Het is fijn druk in De Illusie. Toch lijkt het bij het grootste deel van het Crossing Border-publiek niet doorgedrongen dat hier ook nog iets te doen is. Veel publiek is vast publiek, en misschien daaruit juist wel zo gezellig. We blijven hangen, mede omdat het reguliere programma afloopt. De stemming zit er in de Illusie goed in. Bands als The Moi Non Plus en eerder genoemde Julie Mittens deden het voorwerk voor de enige buitenlandse act op deze locatie. Hier speelt Women. En Chad VanGaalen, want die doet gewoon weer mee. Women geeft hier alles. De versterkers gaan gaandeweg de set verder open en het publiek begint steeds meer te dansen en te juichen. Chad heeft voor de gelegenheid een klein keyboardje op een versterker gelegd om me zijn rug naar het publiek de band te voorzien van een extra laagje noise. Ineens besef ik dat hier pas een echte border gecrosst wordt: de ontwerper van het chique Crossing Border-affiche gaat los in het kraakpand. Ik vind dat mooi.
Na het optreden blijven we nog even hangen en dan is het tijd om dag twee af te sluiten met de zoektocht naar een taxi. In elk geval staan we niet meer in de file.