Fever Ray

‘Een heel natuurlijk proces.’
Op 12 februari 1809 werd in de Engelse plaats Shrewsbury een jongen geboren. Zijn ouders gaven hem de naam Charles Robert Darwin mee. Op vijftig-jarige leeftijd zou deze Charles een boek publiceren, getiteld On The Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. Hierin zet hij zijn evolutietheorie uiteen; een theorie die met name in Christelijke kringen op weinig bijval kon rekenen. Zelfs honderdvijftig jaar na de publicatie van dit boek blijkt deze theorie nog steeds voor enige opschudding te kunnen zorgen als EO-coryfee Andries Knevel te kennen geeft dat hij meer ziet in Darwin’s theorie dan het in zijn kringen vele malen populairdere creationisme.

Op 11 februari van het Darwin-jaar 2009 – een dag voor zijn tweehonderdste verjaardag – zit ik in de foyer van het NH Hotel Amsterdam Centre tegenover de Zweedse zangeres Karin Dreijer Andersson om met haar te babbelen over haar eerste soloproject Fever Ray. Ze zegt dat ze nooit heeft getwijfeld over de juistheid van de evolutietheorie. Sterker nog: ze is er pas sinds kort op de hoogte van het bestaan van zoiets als het creationisme. ‘In Zweden kende ik het woord creationisme zelfs niet eens. We zijn niet zo religieus. De meesten onder ons hebben een socialistische achtergrond. Zelfs van degene die religieus zijn, vermoed ik dat ze nauwelijks of geen twijfels hebben over de theorieën van Darwin.’

mij=Interview: André
Het is geen toeval dat we net een dag voor die tweehonderdste verjaardag op dit onderwerp zijn gekomen. Naast het uitbrengen van haar soloproject werkt Karin momenteel met haar broer Olof – gezamenlijk beter bekend als The Knife – in opdracht van de Deense theatergroep Hotel Pro Forma aan de muziek voor een opera over Darwin. 'In Berlijn, waar Olof tegenwoordig woont, wonen veel Amerikanen. Toen hij hen vertelde dat hij hier aan werkte, vroegen ze hem of hij daar echt in geloofde. Dat was de eerste keer dat hij zich realiseerde dat er mensen waren die deze theorieën in twijfel trekken.' Karin kijkt met een ernstige blik over de dikke zwarte rand van haar “intelligente” bril en steekt de wijsvinger van haar linkerhand naast drie vingers van haar rechterhand op. 'Eénderde van de Amerikaanse bevolking gelooft in creationisme! Dat zijn er nogal wat.'
Al pratend met de drieëndertig-jarige moeder van twee kinderen, blijkt dat haar geloof in de evolutietheorie niet meer dan logisch is. Het moederschap, het maken van haar album of het verloop van haar muzikale carrière; Het maakt niet uit waarover het gaat, Karin spreekt al snel over een 'natuurlijk proces'. Hierbij beschouwt ze zichzelf eerder als een schakel in het geheel dan de initiator of – om in de terminologie te blijven – de schepper. Dit vinden we ook terug in haar behoefte om zelf niet als boegbeeld voor de muziek te dienen. Als The Knife liet ze zich met haar broer alleen met maskers op fotograferen. Daarom ben ik benieuwd waarom ze zichzelf op de hoes heeft laten afbeelden. 'Het is niet voor niets een tekening en geen foto. Ik denk dat je me aan de hand van deze illustratie niet zou herkennen. Voor mij ben ik dit niet.' Vandaar de keuze om het niet onder haar eigen naam maar de naam Fever Ray uit te brengen? 'Ik werk met ideeën die meer gebaseerd zijn op verschillende, meer emotionele karakters en tijdelijke karakters dan op mij persoonlijk. Ik geloof dat ik dat van elkaar gescheiden wil houden.'
Is dit wellicht een van de redenen waarom ze regelmatig haar stem door de elektronische mangel haalt? Om als het ware die karakters een eigen stem te geven? 'In mijn muziek werk ik met ideeën, dromen en fantasieën. Ik vind dat je muziek geen grenzen moet opleggen. Daarom moet de stem die ideeën en richtingen volgen. Mijn stem pitchen (verlagen of verhogen) maakt het voor mij makkelijker om dat te bewerkstelligen. Voor mij klinkt het dan beter. Natuurlijker. Het past in die gevallen beter bij de muziek.' Staan de nummers waarin je je eigen stem onaangepast gebruikt dan ook dichterbij jezelf? 'Dat weet ik niet. Daar denk ik eigenlijk niet eens over na. Volgens mij staan alle nummers op zichzelf. Op die manier staan dus alle nummers even dichtbij.' Toch maakt Fever Ray door de wat sombere, zwaarmoedige sfeer die door het hele album voelbaar is een meer persoonlijke indruk dan The Knife. 'Ik heb het zelf nog niet met elkaar vergeleken, maar het zou kunnen dat ik op dit album meer nummers met mijn eigen stem heb gedaan. Je zou het zelf even moeten turven.'
Wat is volgens haar een Fever Ray? 'Een koortsachtige straal. Koorts als een soort gebundelde energie. Voor mij is het een manier om de muziek te omschrijven.' Moeten we dat beschouwen als een soort koortsdroom? In haar biografie staat dat Karin de meeste ideeën voor haar album in een halfwakkere staat zijn ontstaan. Vermoeid door een slaaptekort liggen fantasie en werkelijkheid dicht bij elkaar. Schrijft ze het liefst in deze staat van dagdromen? 'Het is niet echt een keuze geweest. Ik kon niet anders. Ik heb dit geschreven rond de tijd dat ik mijn tweede kind had gekregen en een hele tijd nauwelijks had geslapen.' Had de impact van het plotselinge wereldwijde succes van The Knife met Silent Shout – mede dankzij het gebruik van de cover van “Heartbeat” door José Gonzales in de kleurrijke stuiterballen-reclame – hier ook iets mee te maken? 'Voor ons kwam dat succes niet zo plotseling hoor. We waren al zo'n tien jaar bezig en werden binnen Zweden al stap voor stap steeds bekender. Succes daarbuiten was voor ons de logische volgende stap. Een traag maar heel natuurlijk proces. Het had dus alleen maar met mijn moederschap te maken. Maar dat hoort er allemaal bij.'
Valt het een en ander goed te combineren met haar moederschap? Of moet ze daardoor haar plannen met Fever Ray wat bijstellen? Momenteel staat er namelijk alleen maar een korte tour in Scandinavië gepland. 'Nee hoor. Het album gaat ook in Canada en Amerika uitkomen en ik zal daar ook toeren. Net als in de andere Europese landen buiten Scandinavië. Het is wel de bedoeling dat ik gedurende het jaar hier rustig de tijd voor ga nemen.' Zullen de shows lijken op de indrukwekkende, artistieke liveshows van The Knife? 'Jawel, maar niet zo hi-tech als die shows waren hoor. Daarnaast zal de muziek deels uit elektronica, deels uit een liveband bestaan.' Verschilt Fever Ray wat dat betreft veel van hoe ze te werk ging met The Knife? 'Ik denk dat het enige duidelijke verschil is dat ik nu in mijn eentje werk. Het schrijfproces ging ongeveer hetzelfde. Ik heb mijn eigen kleine studiootje waar ik 's ochtends naartoe ging en aan het einde van de dag weer terug naar huis ging. Dat was met The Knife niet veel anders. Ik ben nadat Olof aangaf dat hij The Knife een tijdje rust wilde gunnen eigenlijk gewoon zoals altijd doorgegaan. Een heel natuurlijk proces.' Ik had eerlijk gezegd niet anders verwacht.