Es – Kesämaan Lapset / Kiila – Tuota Tuota

Ik weet nog dat ik een paar jaar geleden op Motel Mozaïque een showcase van het Finse Fonal label zag in de Arminiuskerk in Rotterdam. Hetgeen toen gebracht werd, was charmant maar had ook een groot Kelly Family gehalte. Het kon me niet echt raken en ik vond het vrij pretentieus geneuzel. Toch heb ik de albums op het label in de gaten gehouden en wisten de platen van Islaja, Paavoharju, en Lau Nau me te overtuigen van de kwaliteiten van de artiesten op het label.
Twee recente platen op het Finse label zijn Kesämaan Lapset van Es en Tuota Tuota van Kiilla. Deze laatste groep muzikanten laat een vrij, maar niet onsamenhangend, folk geluid horen met genoeg ruimte voor psychedelica. De band heeft een zekere speelsheid en directheid op Tuota Tuota weten te vangen, die innemend kan klinken (“Viisi hirvasta”) of stevig rockend (“Kevatlaulu”). Het is gemakkelijk om te vervallen in clichés als sprookjeachtig bij muziek gezongen in een taal die we niet machtig zijn, of waar we de expressiviteit moeilijk van kunnen duiden. De biografie biedt enige geruststelling daar deze stelt dat de teksten tijdloos en anachronistisch klinken, maar dat waarschijnlijk alleen de Finse luisteraars deze stelling op waarheid kunnen toetsen. Ondanks een taalbarrière weet Kiila te prikkelen en een zekere emotionele lading over te brengen.
Es doet dit op een totaal andere manier. De hoes van Kesämaan Lapset laat een overbelichte foto zien van twee jongetjes in retro kledij staand voor een donker bos. De albumtitel laat zich vertalen als ‘Kinderen van het zomerland’. De warme nostalgie die deze foto uitdraagt is ook terug te horen in de muziek. Waar Kiila klinkt als een psychedelische folk band, valt Es te categoriseren onder de noemer ambient. Door gebruik te maken van analoge synthesizers, akoestische instrumenten en speelgoed creëert Sami Sänpäkkilä, de man achter Es en tevens oprichter van Fonal, een geluid vol tegenstelling dat vervreemdend en innemend werkt. In de eerste nummers komen flarden met geluid voorbij die proberen een zekere samenhang te vinden. De nummers “Säteet sun sielusta” en “Kesämaan Lapset”, samen goed voor 32 minuten aan muziek, laten meer structuur horen waarbinnen de verschillende elementen goed tot zijn recht komen. Hoogtepunt is de titeltrack; een prachtige vrije compositie waarin in galm gedrenkte zang ondersteund wordt door flarden geluid en een repetitieve orgelpartij.
Na zoveel boeiende platen op het Fonal label ben ik benieuwd hoe ik een showcase van het label nu zou ervaren. Misschien was het dat ik nog niet echt wakker was op Motel Mozaïque destijds, misschien wist ik niet wat ik kon verwachten. Zeker is wel dat deze twee platen een sterke indruk achter hebben gelaten.

mij=Fonal / Clearspot & Fonal / Clearspot