Efterklang

'Als tiener wil je een band beginnen om de wereld rond te reizen en jezelf beter leren kennen. Uiteindelijk sluit dat hoofdstuk. We slaan nu een bladzijde om. Vanaf nu willen wij vooral veel avonturen beleven', aldus Casper Clausen van Efterklang. Voor het Denen is de conventionele blauwdruk van een album maken een beetje passé. Het beginpunt van het nieuwe album Piramida is dan ook niet een melodie of songtekst, maar een serie veldopnames gemaakt op het Russische eiland Spitsbergen. Clausen, Rasmus Stolberg en Mads Christian Brauer bivakkeerden daar negen dagen lang in Piramiden, een verlaten mijndorpje.

Een plek die sinds 1998 letterlijk en figuurlijk is vastgevroren in de tijd, met relikwieën van een verloren populatie. In het Hilton Double Tree Hotel vertelt Clausen geanimeerd over zijn bevindingen en belevingen. Casper is een gevoelige dromer die het prima vindt om tussen de koetjes en kalfjes een existentieel vraagstuk onder handen te nemen. Zo vertelt hij dat de vrouw van de inmiddels vertrokken drummer Thomas Husmer waarschijnlijk zal bevallen op de releasedatum van Piramida. 'Het lijkt allemaal voorbestemd', glundert hij.

mij=Interview: Jasper
Casper meent echter niet religieus te zijn, maar wel te geloven in een zekere vorm van spiritualiteit. 'Het zou anders een saaie wereld zijn, toch? Zelfs Einstein was in bepaalde opzichten een 'gelovig' mens. Dat vind ik veelzeggend. Of je nu in een religie gelooft of in een bepaalde kunstvorm, het vult de leegtes op. Een groot intellect hebben zonder de spiritualiteit, dat leidt naar complete waanzin denk ik. Dat is het onderscheid dat wij maken tussen onszelf en het dierenrijk. Dieren hebben niet het intellectuele vermogen spiritualiteit te zien als iets wat daar los van staat.’
‘Daarom vind ik dat wij als mensen ons dommer moeten voordoen. Want het is altijd relatief om te zeggen of iemand intelligent of dom is. Ik heb veel mensen ontmoet die men als 'dom' zou beschouwen die een gelukkiger leven leiden dan de meeste 'intelligente' mensen, omdat ze simpelweg minder stilstaan bij en nadenken over bepaalde dingen. Ik hoorde laatst een gedicht van A.N. Millhouse getiteld “I Am Nothing”. Het draaide om het idee dat je jezelf elke dag vertelt dat je niets voorstelt. Niets' betekent in dit geval 'alles', want als je niets bent kun je in feite alles zijn. Als jij je superieur ten opzichte van anderen voelt, kom je uiteindelijk in de problemen. Je sluit jezelf dan op in je eigen wereldje, in plaats van te zeggen 'hier ben ik, ik stel niets voor, jij stelt niets voor. We kunnen alles doen wat we willen!'
Clausen beschrijft zichzelf als een persoon van hoge pieken en diepe dalen. 'Rasmus is een stuk praktischer ingesteld dan ik. Ook hij heeft zijn dipjes, maar blijft veel meer rondom een lijn hangen. Mads is ook een beetje zo. Ik ken ze inmiddels vijftien jaar, dus ik weet dat die instelling voor hun goed werkt. Ik kan het mezelf niet bijbrengen, dan word ik op een gegeven moment gestoord! Het is belangrijk dat ik ergens heel enthousiast over ben en op bepaalde momenten weer afdaal. Het is een dynamiek die mij siert! Ik moet gewoon oppassen dat ik niet te lang op een niveau blijf hangen. Dat is altijd mijn uitdaging geweest.' Het helpt natuurlijk om veel projecten te doen, zoals de docu 'An Island' met de Franse filmmaker Vincent Moon en vervolgens de reis naar Spitsbergen. Casper: 'Spitsbergen kwam zonder twijfel tijdens een emotionele piek.'
De eerste keer dat Efterklang op Spitsbergen stuitte was in een voorstel voor een videoclip van 'Modern Drift', opener van het vorige album Magic Chairs. 'De regisseur stuurde ons foto's en vertelde wat precies de historie achter Piramiden was. Uiteindelijk was het te gecompliceerd daar een clip op te nemen. De foto's zijn ons wel bijgebleven: een was bijvoorbeeld van een verlaten speelplaats voor een gigantische berg. Huizen zagen er vreemd, bijna onaards uit. Alles aan deze plek 'klopte' gewoon niet. Hoe meer wij te weten kwamen, hoe meer de plek inwerkte op onze fantasie. Zo staat er bijvoorbeeld de meest noordelijk gelegen piano op aarde. We moesten alleen nog een project bedenken dat rechtvaardigde er daadwerkelijk heen te gaan!' Casper legt uit dat het in ieder geval belangrijk was dat alledrie de bandleden op dezelfde plek begonnen. In tegenstelling tot Stolberg en Brauer woont Clausen niet in Denemarken, maar Berlijn.

Toch doelt hij niet alleen op de locatie, maar vooral ook het muzikale grondbeginsel. De band nam bewust geen muziekinstrumenten mee naar Spitsbergen om zichzelf een beperking op te leggen. De compulsieve neiging om iets creatiefs teweeg te brengen uitte zich in de vorm van veldopnamen met geluidsapparatuur en microfoons. 'We wilden een locatie waar we met een praktische benadering konden werken, in plaats van een abstracte', licht Casper toe. Hij tikt met zijn koffielepeltje op het schoteltje. 'Als ik dit geluid zou opnemen als mijn beginpunt, zou ik op dezelfde manier eindigen dan als ik achter een piano zou zitten? Het idee was om niet teveel terug te vallen op traditionele composities, want dat voelt op een gegeven moment als een beperking.’
‘Bij Magic Chairs wilde ik binnen een maand zoveel mogelijk liedjes schrijven, omdat we in Israël gingen spelen en afgesproken hadden daar veel nieuw materiaal te spelen. Die studeerden we dan in als live band. Maar bij Piramida wilden we niet meteen denken in liedjes.' Een modus operandi die sterk doet denken aan bijvoorbeeld de Britse geluidskunstenaar Chris Watson, bekend om zijn obscure veldopnamen in de wildernis. Bij het vallen van de naam lichten Caspers ogen op: 'Ja, inderdaad! Wij hebben zelfs een paar van zijn opnamen gesampled op Parades! Prachtig. Een van de opnames die mij fascineerde kwam van een kadaver van een zebra dat werd kaalgevreten door een groep gieren.'
Clausen: 'Grappig genoeg is er een specifiek gebouw in Piramiden dat de vogels compleet overgenomen hebben. Ze noemden het het 'gekkenhuis' omdat daar alle vrouwen en kinderen verbleven. Het is de enige plek waar de stilte niet heerste. Je moest binnen een masker dragen, want de stank was ondraaglijk. Tussen alle dode vogels, stront en nesten zag je stukken speelgoed en allerlei voorwerpen, maar het gebouw zelf was compleet uitgehold. De muren waren helemaal groen geworden. Het leek op een horrorfilm of zoiets. Waarschijnlijk de meest griezelige plek in de gehele nederzetting, omdat het om een of andere reden de enige plek is waar de vogels verbleven. De rest van de stad was nog in goede staat. Overal waar het leven heerst vindt ook het verval plaats.'